Eskolastika: berrikuspenen arteko aldeak

Eskolastikaz ari garela, kontuan hartu beharreko puntu nagusietako bat Aristoteles eta Platon  bezalako filosofoek kristautasunaren oinarrizko ideietan izandako eragina da. Bai Elizaren Aita izandakoen eskutik bai eskolastikaren loraldi garaian ere, XI. eta XIII.mendeen artean. <ref>{{Erreferentzia|izena=Luján Di Sanza, Silvia|abizena=del.|izenburua=Filosofía|argitaletxea=Ediciones Santillana|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/749421495|edizioa=2 reimp|isbn=9504606946|pmc=749421495}}</ref>

Dominikoen teologiaren eta, oro har, eskolastikaren ordezkari nagusia da [[Tomas Akinokoa]] (1225-1274). ''Summa teologica'' edo ''Summa Theologiae'' obra nagusian enpirismo aristotelikoa eta bere teoria [[Hilemorfismo|hilemorfikoa]] eta bi intelekto-klaseren arteko bereizketa onartu zuen. <ref>Bata pazientea, informazioa fantasma baten moduan jasotzen duena. Agentea, bestea, [[Esentzia|esentziak]] [[kontzeptu]] moduan ulertzea posible duena. </ref> [[Avizena|Avicenak]] ordurarte grekoentzat arrotza zen [[esentzia]] eta izatearen arteko bereizketa bereganatu zuen arabiar filosofiaren eskutik. Jainkoa soilik analogia bikoitz baten eskutik egiten da ulergarri. <ref>Atributuzko analogia eta proportzionaltasunaren analogia.</ref>

Eskolastika ez da hemen amaituko. [[XV. mendea|XV.]] eta [[XVI. mendea|XVI. mendeetan]], izan ere, Espainia erdigunean jarrita, izaera renazentistaz berrituko da eskolastika, bereziki dominikoen eta jesuiten ordenei loturik agertuz. <ref>{{Cite book|hizkuntza=|izenburua=Historia de la filosofia|urtea=1975|abizena=Copleston|izena=Frederick|orrialdeak=|orrialdea=|argitaletxea=Ariel|ISBN=}}</ref> Eskolastizismo berantiar honek [[Francisco Suárez]] (1548-1617) jesuita espainola izango du ordezkari nagusi. Honen latinez idatziriko lan nagusian, ''[[Disputaciones metafísicas]]'' (1597), aurreko tradizio eskolastikoaren laburpen bat egiten da eta modernizatu egiten da, baita iusnaturalismoaren edo Hugo Grocioren zuzenbide naturalaren oinarriak zehaztu ere. Obraren balioa honen haritik sorturiko ondorengo inspirazioetan datza; XVII. eta XVIII. mendeetan, bada, eragin handikoa izan zen, bere ideien oihartzuna [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Hegelen]] edota [[Martin Heidegger|Heideggerren]] pentsamenduetan ere topa dezakegularik. Filosofia espainolaren tradizio aristotelikoarekin bat egiten duen arren, nominalismoaren alderdi batzuk gehitzeagatik ezaugarritzen da.