Lurzoru: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketak: Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
No edit summary |
||
13. lerroa:
Lurzorua aztertzen duen zientziei [[pedologia]] (morfologiaren ikuspuntutik) eta [[edafologia]] (biziaren ikuspuntutik) esaten zaie.
==
Lurzorua
Modu sinple batean lurzoruen garapena etapa hauetan ematen dela esan daiteke:▼
==Eraketa==
* arroken [[disgregazio mekanikoa]];
22 ⟶ 26 lerroa:
* elementu hauen nahasketa ura eta aire interstizialekin batera.
▲Lurzorua ama harriaren disgregazioaren ondorioz sortzen den profil multzoa da. Lurzorua profiletan banatzen da. [[Lurra]]ren gainazalean (interfasean, hau da sistema ezberdinen mugan) eratzen den sistema konplexua da, bertan hainbat sistemen mugak daude, [[litosfera]], lurzoruko mineral-ekarpena ematen duena, [[atmosfera]], [[hidrosfera]] eta [[biosfera]], azken hirurek mineral matrizea aldatzen dute lurzorua eratuz.
▲Hasiera batean arroken alterazio fisikoa eta kimikoa ematen da (uraren akzio geologikoari eta beste eragile geologiko batzuei esker). Alterazio honen ondoren izaki bizidunen eragina ematen da, hau funtsezkoa da lurzoruen formazioan. Horrela, gainjarritako geruzen egitura bat eratzen da, konposizio kimiko eta biologiko mugatua duena eta lurzoruaren perfila bezala ezagutzen dena. Zonaldearen sistemen arabera ( litologia, erliebea, klima, biota) eta bere elkarrekintzen arabera lurzoru mota ezberdinak emango dira.
Arroken meteorizazio kimiko eta alterazio mekanikoaren ondorioz alterazio mantu bat eratzen da, [[elubioi]]a. Elubioia hegal garraio mekanismoei esker bere jatorritik garraiatua bada [[kolubioi]]a deritzo.
32. lerroa:
Kolubioiaren materialen gainean lurzoruak garatu daitezke; kolubioi materialen alterazio fisiko, kimiko eta biologikoaren ondorioa lurzorua da. Lurzoruaren baitan maila horizontal ezberdinak edo horizonteak agertzen dira.
== Sistema ekologikoa ==
Lurzorua elementu fisiko, kimiko eta biologiko multzo konplexu batez osatua dago, hau kontinenteen gainazalean garatzen diren bizitzaz konposatzen da. Lurzorua biota berezi (mikroorganismo eta animalia txiki) baten habitata da, [[edafon]]a. Aerepeko gainazaletan ematen da, urpeko ekosistemetan normalean ez da ematen. Ulertu behar da lurzorua ez dela zoru guztietan ematen, askotan arroka mazizoa edo meteorizatutako arroka aldatua ([[erregolito]]a) besterik ez da.
| |||