Snowboard: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
No edit summary
5. lerroa:
|-
|'''Autoritate nagusiak'''
| [[:es:Federación_Internacional_de_Esquí|-Nazioarteko Ski Federazioa (FIS)]]
[http://www.worldsnowboardfederation.org/ -Munduko Snowboard Federazioa]
|-
|'''Sorrera'''
30. lerroa:
]]
 
'''Snowboard, elursurf, elurretako surf''' edo '''elur-ohola''' neguko kirolen modalitate bat da; bi hankak taula bati loturik elurrez estalitako malda baten gainetik irristatzean datzana. Bere izena ingelesetik dator (''snow-'' elurra eta ''board''-ohola). Skateboard eta surf teknikak biltzen ditu, eta 1960 eta 1970eko hamarkadetan sortu zuten [[Ameriketako Estatu Batuak|Ameriketako Estatu Batuetan]] eta 1988ko [[Neguko Olinpiar JokoetatikJokoak|Neguko Olinpiar Joko]]<nowiki/>etatik aurrera kirol olinpikoa bilakatu zen, 2014an Neguko Kirol Paralinpikoei batu zitzaion [[Sotxi|Sochi]]-n. Kirol hau praktikatzen duena gidari (edo ''rider'' ingelesez) izena jasotzen du.
 
Modalitate nagusiak hauek dira: jaitsiera askea (edo ''freeride''), gizakiak egokitu gabeko malda batetik jaistean datzana; estilo askea (edo ''freestyle)'', akrobaziak egitean datzana eta snowboard  alpinoa, pista edo eremu zapaldu batetik jaistean datzana. Lehiaketaren kasuan, modalitate nagusiak hauek dira: jaitsiera, jauzi handia (edo ''big air''), hodi-erdia (edo ''half pipe''),  hau hodi-erdi formako pistan jauziak eta akrobaziak egitean datza) , krosa (edo ''cross''), oztopoekin eta eremu irregularrarekin egindako pistatik lasterketa)  eta eslaloma (edo ''slalom''), zirkuitu batetik sigi-saga jaistea ahalik eta azkarren.
 
== Historia ==
Snowboard modernoa 1965. Urtean sortu zen Sherman Poppen [[Muskegon konderria (Michigan)|Muskegoneko]] (Michigan) ingeniari batek bere alabentzako jostailu bezala bi [[eski]] hartu, hauek batu eta soka batekin albo batetik lotu zituen, bere alabak taulan mantendu eta aldapak jaitsi bitartean kontrola izateko. Honi “snurfer” (snow eta surfer hitzetatik) deitu zioten. Alaben lagunen artean hain ezaguna egin zen zeren Poppenek ideia manufakturatzera eraman zuen, ''Brunswik Corporation'' delakoa, hurrengo hamarkadan zehar milioi bat snurfer saldu zituelarik.
 
1968ko Otsailean Poppenek Michiganeko eski pista batzuetan lehen snurfing lehiaketa antolatu zuen, zeinek herrialdeko jende asko erakarri zuen. Horietako batek, ''Tom Sims''-ek, ohol zati batera tapiz zati bat itsatsi eta aluminiozko [[aluminio]]<nowiki/>zko xafla mehe batzuk jarri zizkion hankei lotzeko. 1970eko hamarkadako erdialdean komertzializatzeko taulak egiten hasi ziren.
 
1977an, Jake Burton Carpenter, Vermonteko[[Vermont]]<nowiki/>eko jatorrizkoa zena, Michinganeko snurfing txapelketan ikuslegoa harritu zuen berak diseinatutako euskarri batzuekin, hauek hankak taulara hobeto finkatzeko sortu zituelarik. Urte berean, Burton Snowboards fundatu zuen ''[[Londonderry]]''-n, ''Vermont-''en. “Snowboard” berriak zurezko xaflekin eginda zeuden, malguak ziren eta, uretako eskiaren hanka euskarriak zituzten. Hasieran oso jende gutxik erosten zituen bere prezio altuagatik, baina gaur egun munduko ekoizle handiena da kirol honetan.
 
70 eta 80ko hamarkadetan gero eta popularragoa egiten hasi zen elur-surfa, Dimitrije Milovich, Jake Burton, Tom Sims eta Chuck Barfoot (Gnu Snowboard markaren fundatzailea) bezalako aitzindariekin. Hauen diseinu, mekanismo eta ekipamendu berriak ezagutzera eman ziren, zeintzuk kirol hau garatu izan duten eta gaur egun oraindik ezagutzen diren.
 
Nazioarteko Snowboard Federakuntza (ISF, bere ingeleseko siglak, ''[[:en:International_Snowboard_Federation|International Snowboard Federation]]'' deritzona), mundu mailako txapelketak antolatzeko eta kudeatzeko sortu zen 1990an. 1998an Japoniako [[Nagano]] hirian ospatutako Neguko Olinpiar Jokoetan kirola ofizialki bilakatu zen modalitate olinpikoa. ''Karine Ruby'' frantziarra izan zen lehen emakumezkoa domina olinpiko bat lortzen modalitate honetan, eta ''Ross Rebagliati'' kanadiarra lehenengo gizonezkoa. 2012. Urtean Nazioarteko Batzorde Paralinpikoak jakinarazi zuen 2014an gizonentzako zein emakumeentzako frogak barneratuko zirela neguko para-olinpiadetan,  para-snowboard bezala izendatuz. Hauek Rusian[[Errusia]]<nowiki/>n ospatuko ziren, Sochi-n.
 
Gaur egun mundu mailan igortzen dira snowboard txapelketa nagusiak; hala nola, neguko X jokoak (''[[:es:X_Games|Winter X Games]]''),  Air &Style, US Open, eta Joko Olinpikoak.
 
== Modalitateak ==
 
=== Jaitsiera askea (''´freeride´)'' ===
Modalitate hau snowboard kirolaren modalitate bat da, eta mendiko jaitsierak nahi den tokitik egitean datza, askatasun osoz. Honek snowboardelur-surfaren beste modalitate batzuk biltzen ditu (jauzi eta trebetasunak edo “Freestyle”estilo delakoaaskea, jaitsierak...) baina era natural eta espontaneo batean. Modalitate hau praktikatzeko birjinak diren mendiak igo behar dira, eta elurra “hauts” forman dagoelarik aldapa malkartsuetatik jaistean datza, bidean amildegiak[[Amildegi (argipena)|amildegia]]<nowiki/>k, haitzak[[Haitz|haitza]]<nowiki/>k eta abar sorteatu behar direlarik.
[[Fitxategi:Les2alpesestiloaskea.png|thumb|GidariaElur-surf gidaria ''Method'' deitutako estilo askeko akrobazia egiten ''Les 2 Alps''-en, Frantzian]]
 
=== Estilo askea (´''freestyle'''´)''''' ===
''Freestyle'' bezala ezagutua, modalitate honek biltzen du edozein [[akrobazia]] edo trikimailu egindako gauzatzea, eta horretarako naturako elementuak edo gizakiak eraikitakoak (jauziak, errailak, kaxak, paretak eta abar) erabiltzen dira. Modalitate honek aukera amaigabeak eskaintzen ditu sormenerako eta akrobazia ugari tartekatzeko edo gauzatzeko. Honen barruan, diziplina asko bereizten dira:
* '''Jauzi-handia (''´big air´):''''' Modalitate honetan gizakiak eraikitako jauzi handi bat erabiltzen da, espezifikoki horretarako bideratua, eta neurri eta forma ezberdinak eduki ditzakeena, baina orokorrean lur hartzearen eta jauziaren artean 20 metro baino gehiago egoten dira. Hemen praktikatzaileak Les2alpesestiloaskeaakrobazia honenak egiten saiatzen dira.
* '''Hodi-erdia (''´half pipe´):''''' Elurrez eraikitako hodi erdi formako eta pareta altuko egitura duen pista batean praktikatzen da, eta pista honek malda ertaina izaten du. Honen barnean gidariak ahalik eta akrobazia gehien eta konplexuenak egiten saiatzen dira, hodi erdiko iskinetatik jauzi eginez bi aldeetatik. Modalitate olinpikoa da.
76. lerroa:
 
Autonomia Erkidego bakoitzak bere Federazioa du, Euskal Autonomia Erkidegoaren kasuan adibidez Negu Kiroletako Euskal Federakuntza (''Federación Vasca Deportes de Invierno'') da erakunde kudeatzailea, zeinen egoitza Bilbon kokatuta dagoen.
 
Nahiz eta Euskal Autonomia Erkidegoan eski pistarik ez egon non modalitate hauek praktikatu, ingurunean badaude [[Alpetar eski|eski alpino]]<nowiki/>ko pista ezagunak, hala nola, ''Arette'' (''La Pierre Saint-Martin'', [[Frantzia]]), [[Valdezcaray]] ([[Ezkarai|Ezcaray]], [[Errioxako Autonomia Erkidegoa|Errioxa]]), [[Alto Campoo|Alto Campo]]<nowiki/>o ([[Hermandad de Campoo de Suso]], [[Kantabria]]), [[Astún]] ( [[Jaka|Jaca]], [[Huescako probintzia|Huesca]]) eta abar.
 
== Erreferentziak ==