17:24, 15 martxoa 2018ko berrikusketa aldatu AitorPG (eztabaida \| ekarpenak) 28 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa ← Aurreko ezberdintasuna		17:30, 15 martxoa 2018ko berrikusketa aldatu desegin AitorPG (eztabaida \| ekarpenak) 28 edits No edit summary Etiketa: Ikusizko edizioa Hurrengo ezberdintasuna →
3. lerroa: [[Elkarrekintza nuklear ahula]], '''indar ahula''' edo [[Elkarrekintza nuklear ahula\|indar nuklear ahula]] deritzona, partikula subatomikoen arteko elkarrekintza-mekanismoa da. "Ahul" deritzo haren indarra [[elkarrekintza nuklear bortitza]] baino <math>10^{13}</math> aldiz txikiagoa delako. Indar ahularen efekturik ezagunenak [[Beta desintegrazio\|beta desintegrazioa]] eta '''erradioaktibitatea''' dira. Azken horrek garrantzi handia du [[Fisio nuklear\|fisio nuklearrean.]] Indar nuklear ahulak eremu oso txikietan eragiten du, distantzia subatomikoetan hain zuzen ere. Bestalde, naturan ageri diren oinarrizko interakzioetako bat da, [[Elektromagnetismoa\|elektromagnetismo]], '''indar bortitz''' eta [[Grabitazioa\|grabitazioarekin]] batera. [[Partikulen fisika\|Partikulen Fisikako]] [[Eredu Estandarra\|Eredu Estandarrean]], elkarrekintza ahula [[W eta Z bosoi\|<math>W</math> eta <math>Z</math> bosoien]] partekatzearen ondorioa dela esaten da, eta Heisenberg-en ziurgabetasun-printzipioari jarraituz oso bizitza laburrekoak. == Oinarrizko kontzeptuak == 28. lerroa: # Paritate-simetria apurtzen duen elkarrekintza bakarra da, 1957. urtean [[Chien-Shiung Wu\|C. S. Wu-k]] kobaltoaren esperimentuan frogatu zuen moduan.<ref>{{Cite web\|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbasees/quantum/parity.html\|izenburua=Paridad\|sartze-data=13/03/2018\|egunkaria=\|aldizkaria=\|abizena=\|izena=\|egile-lotura=\|hizkuntza=es\|formatua=}}</ref> # Masa handiko [[Gauge bosoi\|partikula indar-eramaleen]] (gauge bosoiak) bidez hedatzen da elkarrekintza ahula, ezaugarri nahiko ezohikoa. Hori azaldu ahal izateko [[Eredu Estandarra\|Eredu Estandarean]] aurkitu dezakegun Higgsen Mekanismora jo behar dugu. Elkarrekintza ahula garraiatzen duten partikulen masa hain handia denez <math>(~~90GeV~~</cmath><~~sup~~math>90</math> <math>GeV/c^{2}</~~sup~~math>-tik gertu<math>)</math>, haien [[Batez besteko bizitza (fisika)\|batez besteko bizitza]] 3 <~~small>x</small~~math>3 \cdot 10~~<sup>~~^{-27}</~~sup~~math> segundo ingurukoa izango da gehienez, [[Heisenbergen ziurgabetasunaren printzipioa\|ziurgabetasun-printzipioaren]] ondorioz. [[Batez besteko bizitza (fisika)\|bizitza-erdi]] labur horrek elkarrekintza ahularen irismena 10<sup>-18</sup> metrora mugatzen du, hau da, [[Atomo nukleo\|atomoaren nukleaoaren]] diametroa baino mila aldiz txikiagoa. === Interakzio motak ===

Elkarrekintza nuklear ahul: berrikuspenen arteko aldeak