Science: berrikuspenen arteko aldeak

'''Science''' (euskaraz: “Zientzia”), ''Science Magazine'' izenarekin ezagunagoa, American Association for the Advancement of Science (AAAS) Zientziaren Aurrerapenerako Amerikar Elkartearen zientzia-aldizkaria da, parekoen ebaluazioa duena, eta munduko zientzia-aldizkarien artean onenetako bat. Lehendabizi 1880an[[1880]]<nowiki/>an argitaratu zen, eta gaur egun astero kaleratzen da, ingelesez, 130.000 harpidedunentzat. Kontuan hartuta harpidetza instituzionalak eta online edizioa, kalkulatzen da 570.000 irakurle dituela.

Aldizkariaren helbururik behinena da argitaratzea ikerketa-lan original inportanteak eta zientzia-kritikak, baina argitaratzen ditu zientziarekin lotutako albisteak ere, baita iritziak politika zientifikoaz eta beste gai batzuez ere, zientziaren eta teknologiaren inplikazioez kezkatuta daudenen interesekoak. Zientzia-aldizkari gehienak ez bezala, zeinak zentratzen baitira eremu berezi batean, ''Science'' aldizkariak ([[Nature]] bere lehiakideak bezala) lantzen du zientzia-diziplina eremu zabala. ''Journal Citations Report'' txostenaren arabera, 2015ean[[2015]]<nowiki/>ean ''Science'' aldizkariaren inpaktu-faktorea 34.661koa zen.

Zientziaren Aurrerapenerako Amerikar Elkartearen zientzia-aldizkaria den arren, ''Science'' aldizkarian argitaratzeko ez da beharrezkoa elkarteko kidea izatea. Onartzen dira mundu guztiko lanak. Hala ere, bertan argitaratzeko lehia izugarria da, hor argitaratzen diren artikuluak oso aipatuak direlako, eta horrek eragina izan lezakeelako egilearen aurrerapen profesionalean. Aldizkarian jasotako artikuluen %7 baino ez dira argitaratzen.

''Science'' [[Washington D.C.]]<nowiki/>n kokatzen da, AEBetan[[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>etan, baina bulegoak ditu [[Cambridge]] hirian ere, [[Ingalaterra|Ingalaterran]].

John Michels kazetariak sortu zuen ''Science'' aldizkaria 1880an[[1880]]<nowiki/>an, [[Thomas Alva Edison|Thomas Edison]] asmatzailearen laguntzarekin hasieran eta [[Alexander Graham Bell]]-ena gero. Hala ere, harpidedun gutxi egin zituen, eta 1882ko[[1882]]<nowiki/>ko martxoan itxi egin zuen. Urtebete geroago, Samuel H. Scudder entomologoak berpiztu zuen aldizkaria, eta nolabaiteko arrakasta izan zuen, AEBetako[[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]]<nowiki/>etako zenbait zientzia-elkarteren berri emanez, tartean AAASrena. Hala ere, 1894an[[1894]]<nowiki/>an diru-estutasun larriak zituenez, jabeak 500 dolarretan saldu zion James McKeen Cattell psikologoari.

1900ean[[1900]]<nowiki/>ean ''Science'' bihurtu zen Zientziaren Aurrerapenerako Amerikar Elkartearen aldizkari. [[XX. mendearenmendea]]<nowiki/>ren hasieran artikulu esanguratsuak argitaratu zituen, hala nola, Thomas Hunt Morganek Ozpin-euliaren genetikaz idatzitakoa, [[Albert EinsteinekEinstein]]<nowiki/>ek grabitazioaz bidalitakoa eta Ewdin[[Edwin Hubble|Edwin Hubblek]] galaxia kiribilaz egindakoa.

Cattelli 1994an[[1994]]<nowiki/>an hil ondoren, aldizkariak ez zuen izan editore sendorik, harik eta 1956an[[1956]]<nowiki/>an Graham DuShane bilakatu zen arte bertako editore. 1958an[[1958]]<nowiki/>an ''Science'' aldizkariak bere egin zuen ''The Scientific Monthly'' hilabetekaria, eta %60 handitu zuen aldizkariaren tirada, 38.000 aletik 61.000 alera. 1962tik[[1962]]<nowiki/>tik 1984ra[[1984]]<nowiki/>ra Philip Abelson fisikariak egin zituen editore lanak, eta nabarmen hobetu zuen [[Parekoen ebaluazio|parekoen ebaluazioa]] bertan artikuluak kaleratu aurretik. Aldi horretan hainbat artikulu argitaratu ziren [[Apollo programa|Apollo programaz]], eta baita HIESaren[[Hartutako Immuno Eskasiaren Sindromea|HIES]]<nowiki/>aren inguruan.

1985etik[[1985]]<nowiki/>etik 1995era[[1995]]<nowiki/>era bitartean Daniel E. Koshland Jr. biokimikaria izan zen aldizkariko editorea. 1995etik 2000ra[[2000]]<nowiki/>ra bitartean, berriz, Floyd E. Bloom neurozientzialaria. 2000.ean Donald Kennedy biologoa bihurtu zen ''Science'' aldizkariko editore, eta 2008an[[2008]]<nowiki/>an Bruce Alberts biokimikariak hartu zuen haren lekua. 2013an[[2013]]<nowiki/>an Marcia McNutt geofisikaria bilakatu zen editore buru, lehen emakumea ardura horretan. Haren agindupean sortu ziren ''Science Robotics'' eta ''Science Immunology,'' baita ''Science Advances'' ere, sarbide libreko argitalpena. 2016an[[2016]]<nowiki/>an Jeremy M. Berg bilakatu zen editore-buru.

2001ean[[2001]]<nowiki/>ean [[Nature]] eta ''Science'' aldizkariek aldi berean argitaratu zituzten [[Giza genoma|giza-genomarengenoma]]<nowiki/>ren gaineko zirriborroak. Sciencek''Science''k Celera Genomics artikulua atera zuen, eta Naturek''Nature''k, Giza-genoma proiektua. 2007an aldizkari biek jaso zuten Asturiasko Printzesaren saria (garai hartan Asturiasko Printze saria izena zuena), “mende bat baino gehiagoan egin duten lanagatik, Gizateriaren zientzia-lorpenak bultzatzen eta jakinarazten, era horretan zientzia eta bizitza hurbilduz”. 2015ean[[2015]]<nowiki/>ean ''Science'' aldizkarian argitaratutako artikuluen %60 nazioartean idatzitakoak ziren (1992an[[1992]]<nowiki/>an, %20 baino gutxiago).

Zientzia-aldizkari hauek sartzen dira ''Science'' familian: ''Science Translational Medicine, Science Signaling'' eta ''Science Advances.'' 2015ean[[2015]]<nowiki/>ean, Holt-ek iragarri zuen beste hedapen bat; urtebete geroago kaleratuko ziren ''Science Robotics'' eta ''Science Immunology.''

Aldizkari osoa online jaso daiteke aldizkariaren webgunean, baina horretarako harpideduna izan behar da, AAAS elkarteko kidea edo harpidetuta dagoen erakunde bateko kidea. Aldizkariak prezio bereziak ditu ikasleentzat eta institutuetako irakasleentzat. Hala ere, 1997aren[[1997]]<nowiki/>aren ondoren argitaratutako ikerketa-artikuluak doan aurki daitezke, argitaratu eta urtebetera, baina horretarako jasotzailea erregistratu egin behar da aldizkariaren webgunean. Osasun publikoaz diharduten artikulu esanguratsuak doan aurki daitezke, batzuetan argitaratu eta berehala. AAASeko kideek sarbidea dute 1997a baino lehenago argitaratutako artikuluetara, “Science Classic” atalean. Erakundak ere sar daitezke “Science Classic” ataleko artikuluetara, gehigarri bat ordainduta.

''Science'' aldizkariaren webguneak badu atal bat doakoa, “ScienceNow”, azken orduko zientzia-albisteak irakurtzeko. Baita “ScienceCareers”, zeinak eskaintzen baitie karrerako baliabideak zientzialariei eta ingeniariei.