Fermaten azken teorema: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Orri berria: «{{lanean|xirkan}} '''Fermaten azken teorema''' zenbakien teoriaren teoremarik ospetsuenetako bat da. Era honetan adierazi zuen Pierre de Fermat XVII. mendeko fr...» |
|||
19. lerroa:
[[XIX. mende]]aren hasieran n = 3 eta n = 4 kasuak bakarrik ziren ezagunak. [[Adrien-Marie Legendre|Legendrek]] [[1825]]ean lortu zuen n = 5erako erantzuna, eta [[Peter Gustav Lejeune Dirichlet|Dirichletek]], kasu horretarako beste frogapen bat eman ondoren, n = 7 kasua aztertu zuen. Hau frogatu ezinik, n = 14 ebatzi zuen [[1832]]an eta, zazpi urte geroago, [[Gabriel Lamé|Laméren]] eskutik etorri zen n = 7rentzako erantzuna. Bitartean, Frantziako Akademiak sari bat eskaini zuen frogapen osoa ematearen truke.<ref name="elhuyar"></ref>
Benetako aurrerapena [[1844]]-47 bitartean heldu zen [[Ernst Kummer]]ren lanarekin. Honek zenbaki oso ziklotomikoak estudiatu zituen, hots, <math>a 0 + a 1w + ... + a n-1^{n-1}</math> erakoak, non a 0 , a 1 , ... , a n-1 osoak eta w = e^2þi/n (beraz, n = 1) diren. Zenbaki hauek, ohiko osoak bezala, [[zenbaki
Honekin lotuta, zenbaki lehen erregularrak definitu zituen eta hauentzat Fermaten azken teorema egia dela frogatu ere egin zuen. Zenbaki hauek ezagutzeko irizpide bat erakutsi zuen eta 100dik beherako zenbaki lehenetatik 37, 59 eta 67 bakarrik dira irregularrak.
XIX. mendean ez zen aurrerapauso osorik eman, baina zenbait emaitza partzial eskuratu ziren. XX. mendearen hasieran, 1905ean, Göttingen-go Zientzi Elkarteko Paul Wolfskehl ek ehun mila marko eskaini zituen frogapena emango zuen lehenengoarentzat. Diruaren hotsak matematikari profesionalak ezezik, zaleak ere atera zituen plazara eta ehundaka ustezko ebazpen heldu zitzaizkien. Denak alferrik, ordea. Sariaren balioa oso murriztuta gelditu zen markoaren debaluazioak medio, baina badaude diru-saririk gabe ere bitarteko erabat elementalekin frogapena egin dutela uste dutenak.<ref name="elhuyar"></ref>
|