Akrostiko: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[File:Chant to Leodegundia 1 (Acrostic initials).jpg|thumb|Nafarroako Leodegundia erreginaren eztei-kantaren akrostikoaren hasieraː LEODEGV...)]]
'''Akrostikoa''' ([[greziera]]zko ἄκρος ''akros'', muturra, eta στίχος ''stikhos'', lerroa edo bertsoa), olerki bat da, non bertso bakoitzeko hasierako, erdiko edo amaierako hizkiek, bertikalean irakurriak, hitz edo esaldi bat eratzen duten. Hedapenez, akrostiko, hizki horiek osaturiko hitzari ere deitzen zaio. Literatura asmakuntza hau, bereziki, forma bihurrienak gehien erabili diren garaietan hedatu da, [[literatura barrokoa]]n kasu.
== Antzinakoak ==
Kristautasunaren hastepenetakoa da akrostiko ezagun bat, Mediterranio ekialdeko lehen kristauek grekeraz osatutakoa, kristauen jainkoa gurtzekoː
▲Kristautasunaren hastepenetakoa da akrostiko ezagun bat, Mediterranio ekialdeko lehen kristauek grekeraz osatutakoa, kristauen jainkoa gurtzekoː ation ''JESUS CHRIST, SON OF GOD, SAVIOUR''. The initials spell ΙΧΘΥΣ ([[:en:Ichthys|ICHTHYS]]), which means ''fish'':
'''Ι'''ησούς I ''esous'' Jesus
'''Χ'''ριστός CH ''ristos'' Krist
12 ⟶ 11 lerroa:
'''Σ'''ωτήρ S ''oter'' salbatzaile
Grekerazko akrostikoak ΙΧΘΥΣ (ICHTHYS) ematen du, ''arraina'' grekeraz, eta arraina kristautasunaren sinboloa zen garai hartan.
[[Leodegundia Ordoñez|Leodegundia]] [[Iruñeko Erresuma|Iruñeko erregina]] ezkontidearen [[Leodegundiaren eztei-kanta|epitalamio edo eztei-kanta]] (9. mendeko Nafarroako dokumentua) akrostiko bat da halaber, Leodegundiaren edertasuna goraipatzen duena: "Leodegundia pulcra Ordonii Filia", Leodegundia [[Ordoño I.a Asturietakoa|Ordoñoren]] alaba ederra.
== Euskarazkoak ==
Euskaraz ezagutzen den lehen akrostikoa [[Pierre Argaiñaratz]] idazleak utzi zuen ''Noelac'' bere liburuan 17. mendean, bere adiskide [[Joanes Etxeberri Ziburukoa|Joanes Etxeberri Ziburukoaren]] omenez. Bertso batekin osatzen den akrostiko bitxia da, letra bakoitza errepikatzen baita larriz eta xehez Etxeberriren izena ematekoː ''EeTtÇçHhEeBbEeRrRrIi'' (orduko grafian).<ref>{{Erreferentzia|izena=Arranz, Iñaki,|abizena=1963-|urtea=|izenburua=Hitza azti|argitaletxea=Alberdania|orrialdea=126|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|data=[2006]|url=https://www.worldcat.org/oclc/433937856|isbn=9788496310711|pmc=433937856}}</ref>
{{commonskat}}
|