Schrödingerren katua: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
Schrödinger-en katua esperimentu hipotetiko bat da, Erwin Schrödinger fisikari austriarrak 1928an argitaratutako paradoxa bat. Kopenhageko interpretazioak eguneroko objektuei aplikatutako mekanika kuantikoaren interpretazioa modu ezberdinean ulertzen zuen eta hauei arrazoia kentzeko asmotan planteatu zuen. Gerora ikusi da Schrödinger-ek eginiko ekuazio matematikoak egokiak zirela, baina interpretatzeko moduan ez zuela asmatu. Izan ere, gaur egun gainezarri den teoria uhin-partikularen dualtasuna da.
== KIMIKA KUANTIKOA: EINSTEIN ==
[[Fitxategi:Albert Einstein Head.jpg|thumb|254x254px|[[Albert Einstein|Albert Eintein]] fisikari eta matematikaria, teoria kuantikoan ekarpen handiak egindako zientzialaria]]
Fisikaren gaur egungo mundua bi teoria nagusien inguruan sortu zen, mekanika kuantikoa eta erlatibitatearen teoria orokorra. Hasiera batean bi teoriek printzipio erabat desberdinak zituzten. Einsteinek XX.mendean definitu zituen erlatibitatearen teoriaren postulatuak froga enpirikoetan oinarritzen dira.
21. lerroa:
=== ESPERIMENTUA ===
[[Fitxategi:Schrodingers cat.svg|thumb|250px|[[Erwin Schrödinger|Schrödingerren]] katua bizirik eta hilda dago aldi berean, bi egoeren gainezarmena da eta ezin dira bi egoerak bereizi.]]Schrödingerrek sistema bat proposatzen du, non katu bat kaxa itxi eta opako baten barruan dagoen, gas toxiko eta hilgarri batekin, azido zianhidrikoa, eta gailu bat. Gailuak,
partikula erradioaktibo bakarra du, eta honek desintegratzeko %50-ko probabilitatea du denbora jakin batean. Horrela, partikula desegiten bada, gas toxikoa libre geldituko da katuaren heriotza eraginez. Denbora jakin hori pasa ondoren, gailua aktibatzearen eta honen ondorioz katuaren heriotza gertatzearen probabilitatea %50-a da. Era berean, gailua ez aktibatzeko eta katua bizirauteko probabilitatea berdina izango da, %50-a. Mekanika kuantikoaren printzipioen arabera, momentu horretan katua era berean hilda eta bizirik egongo da; egoera hori [[:es:Superposición_cuántica|superposizioa]] da.
46 ⟶ 48 lerroa:
Schrödinger katuaren esperimentuan lanean ari zela termino berri bat erabili asmatu zuen: korapilatze kuantikoa. Planteatutako kontzeptu honekin definitu nahi zuen bi partikula kuantiko elkarlotuta egon daitezkeela, eta partikula baten egoera aldatzen bada bestearen egoera ere aldatuko dela. Korapilatze hau bi partikula baino gehiagoko sistemetan ere eman daiteke, non ezin diren definitu partikula indibidualak bezala, baizik eta korapiloa osatzen duen partikula multzoa bezala, non uhin funtzio bakarra duen sistema osoarentzat. Nahiz eta partikula bere sistematik urrundu distantzia handi batera, jokaera berdina izaten jarraituko du, partikula baten egoera aldatuz bestearena ere aldatuko da. Kontuan eduki beharrekoa da bi partikulako sistema batean partikula horietako bat sistema horretatik kanpo dagoen beste zerbaitekin elkarrekintza jasaten badu, elkarlotura hori apurtu egingo dela, ez delako erraza sistema horren egoera mantentzea.
== IKUS, GAINERA ==
* [[Erwin Schrödinger]]
* [[Albert Einstein]]
54 ⟶ 56 lerroa:
* [[Uhin-partikula dualtasuna]]
==
# Jon Matxaini ehu-ko irakasleari schrodingerren katuari buruz egindako elkarrizketa: http://zientzia.eus/zientzia-irratia/schrodinger-eta-katu-bat-kaxa-batean/
# Schrodingerren katuaren esperimentua: (Gazteleraz) https://www.ciencia-ficcion.com/glosario/p/paragato.htm
# Kimika kuantikoan interpretazioaren inguruko eztabaida: ''[http://www.informationphilosopher.com/solutions/experiments/schrodingerscat/ Information Philosopher on Schrödinger's cat]''
[[Kategoria:Fisika paradoxak]]
[[Kategoria:Mekanika kuantikoa]]
| |||