Migel Joakin Eleizegi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
hainbat zuzenketatxo |
erreferentzia batzuen aipamena hobetzea |
||
3. lerroa:
| irudi oina =Altzoko erraldoiaren marrazkia, Frantzisko Lopez Alenek [[1846]]an egina. Bertan ikuskizun baterako espainiar armadako jeneralez jantzita agertzen da.
}}
'''Migel Joakin Eleizegi Ateaga''', ezagunagoa '''''Altzoko Handia''''' edo '''''Altzoko Erraldoia''''' ezizenarekin —[[Goierriko gipuzkera]]ren ezaugarriak dituen [[Altzo]]ko hizkeran, '''''Altzoko Aundie'''''; [[Beterriko gipuzkera]]n, '''''Altzoko Aundiya'''''—<ref>[http://www.berria.eus/albisteak/136875/altzoko_aundiya_altzoko_handia_izango_da.htm «Altzoko 'Aundiya' 'Handia' izango da»], ''Berria'', 2017ko uztailaren 13a.</ref><ref>[http://www.altzo.eus/eu/altzoko-haundia «Altzoko Handia»], ''Altzo.eus'' (Altzoko Udalaren webgunea).</ref> ([[Altzo]], [[Gipuzkoa]], [[1818]]ko [[uztailaren 10]]a
== Ezaugarriak ==
===Fisikoak===
2,27 metroko garaiera zuen, eta besoak gurutzean jarriz gero esku batetik besterako distantzia 2,42 metrokoa zen. Bere pisurik handiena 203 kilo izan zen. Inguruko zapata-dendetan bere oinen neurriko zapatarik saltzen ez zutenez,
Bere erraldoitasuna hipofisiaren gaixotasun baten ondorio zuzena zen: [[akromegalia]]. Eritasun hau 20 eta 40 urte bitartean gertatzen da eta bere ondorioz ohikoak dira honako osasun-arazoak: giharretako mina, artikulazioetakoa, ibiltzeko makulu baten beharra eta osteoporosia, besteak beste.<ref>Iñaki Lasa Etura: [http://gipuzkoa.hitza.eus/2017/09/15/altzotik-mundura/ «Altzotik mundura»], ''Gipuzkoako Hitza'', 2017-10-15</ref>
19 ⟶ 15 lerroa:
Gizon ona, apala eta langilea zela deskribatu dute. Gizatasun handiko pertsonatzat zuten ezagutu zutenek. Ez zen harroputza, lotsatia baizik, bere altuera zela eta. Esate baterako, bai bere azken testamentuan bai Isabel II erreginari igorritako instantzia batean, bere burua ''naturaren abortutzat'' jo zuen.
Bestetik, bere erlijiotasuna nabarmendu izan da. Bere testamentuan aldez aurretik ordaindutako 500 mezak utzi zituen.<ref name=
== Bizitza ==
=== Lehen urteak ===
Tolosatik gertu dagoen Altzo herriko Ipintza Zar baserrian jaio zen (egun Ipintza Haundi izenez ezaguna),<ref name=
===Egindako bidaiak eta ikuskizunak===
Garai hartan, [[Phileas Taylor Barnum]] izeneko gizon iparramerikarra oso ospetsua egin zen mundu osoan, [[zirku]]an akromegaliak desfiguratutako pertsonak ikusgai jartzen zituelako eta horrek eraginik izan zuen [[Lekunberri (argipena)|Lekunberriko]] Jose Antonio Arzadunen egitasmoan, elkarte bat osatu baitzuen, erraldoia herriz herri eraman eta dirua egiteko. Kontratuan, besteak beste, Migelek erretzeko behar zuen [[tabako]] guztia elkartearen gain egongo zela eta zegoen lekuan egonda ere, Elkarteak [[meza]]ra joateko aukera eman beharko ziola zehazten zen. Bere anaia zen Juan Martin lagun izan zuen bidaietan.
Migel bidaiak egiten hasi zen, turkoz eta espainiar armadako jeneralez mozorrotuz. Lehendabiziko ikuskizuna [[Bilbo]]n egin zuten.<ref name=naiz>
29 urte zituenean [[Portugal]] eta [[Frantzia]] bisitatu zituen eta [[Madril]]en [[Elisabet II.a Borboikoa (Espainia)|Elisabet II.a]], Frantzian [[Luis Filipe Frantziakoa|Luis Filipe erregea]], [[Portugal]]en [[Maria II.a Portugalgoa|Maria de la Gloria]] erregina eta [[Viktoria Erresuma Batukoa|Viktoria I.a]] [[Ingalaterra]]n bisitatu zituela egiaztatzen duten agiriak daude. Emakume ingeles batekin ezkondu nahi izan zuten ekonomikoki onura ekar zekiokeelako, baina Joakinek benetan nahi zuena etxera itzultzea zen. Ezkongabe iraun zuen bizitza osoan zehar.
=== Heriotza ===
1859an makaltzen hasi zen, akromegaliaren ondorioz, eta ikuskizunetan parte hartzeari utzi behar izan zion. 1867an, 43 urte zituela, hil zen, jaiotetxean, [[birika|biriketako]] [[tuberkulosi]] baten eraginez eta Altzoko hilerrian lurperatua izan zen. Migel Joakin zendu eta denbora batera, etnologo batzuek bere sendiarengana jo omen zuten Joakinen hezurrak erosteko asmoz, ohikoa baitzen XIX. mendeko antropologoen artean gizaki “ez arrunten” gorpuak aztertzea. Familiak ezezkoa eman zuen.<ref name=
Handik gutxira, hilobitik haren hezurrak lapurtu zituztela zabaldu zen halako batean, hobitik ateratzerakoan ez zeudela han zioen herriko jendeak.<ref>[http://www.zumalakarregimuseoa.eus/eu/ekintzak-eta-zerbitzuak/ikerketa-eta-dokumentazioa/xix.mendeko-pertsonaia-xumeak/miguel-joaquin-eleicegui Zumalakarregi Museoaren webguneko artikulua], CC-BY-SA lizentziapean argitaratua.</ref> Bi hipotesi nagusi aztertzen dira. Luis Angel Sanchez Gomez
== Erreferentziak ==
| |||