Tuberkulosi: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
20. lerroa:
'''Tuberkulosia''' [[gaixotasun infekzioso]]a da, gizakien artean kutsatzen dena. Gaixotasun [[akutu (argipena)|akutua]] da, baina behin baino gehiagotan pairatu daiteke.
 
2004an, 14,6 milioi pertsonak gaixotasuna zeukaten munduan zehar, eta urtero ia 2bi milioi pertsona hiltzen dira haren ondorioz. Munduko osasun arazo handienetakoa da, bereziki herrialde pobreetan.
 
Aitortu beharreko gaixotasuna denez, 489 tuberkulosi kasu jakinarazi ziren 2005ean [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomi Erkidegoan]].
31. lerroa:
=== Kronologia ===
* Antzinatik ezagutzen dugun gaixotasuna da. Haren arrastoak giza-gorpuetan [[Kristo]] aurreko garaitik ere (k.a. 4.000 urtetan lehenengoak) aurkitu dira.
* 460. urtean (k.a.): [[Hipokrates]]-<nowiki/>ek "''thisis"'' deskribatu zuen.
* [[1689]]an, [[Richard Morton]]-<nowiki/>ek ''"tubercles"'' hitza erabiltzen zuen.
* [[1839]]an, [[J. L. Schönlein]]-<nowiki/>ek "''tuberkulosia"'' hitza erabili zuen lehen aldiz.
* [[1882]]an, [[Robert Koch]] mediku alemaniarrak gaixotasunaren eragilea aurkitu zuen, bereharen omenez ''"Koch-enKochen baziloa"'' izenez oraindik gaur egun ezaguna dena ([[Mycobacterium tuberculosis]]).
* [[1906]]an, [[Albert Calmette]] eta [[Camille Guerin]] hasi ziren '''BCG''' txertoa (''Bacillus of Calmette and Guerin'') garatzen.
* [[1946]]an hasi ziren erabiltzen ''Streptomycin'' (*) izeneko [[bakterio-kontrako]]ak, gaitzaren kontrako [[tratamendu]]tzat.
45. lerroa:
* [[Enrico Caruso]] ([[1873]]–[[1921]]), tenor [[italia]]rra.
* [[Franz Kafka]] ([[1883]]–[[1924]]), idazle [[txekia]]rra.
* [[Miguel Hernandez|Miguel Hernández]] ([[1910]]-[[1942]]), poeta [[espainia]]rra.
* [[Vivien Leigh]] ([[1913]]–[[1967]]), aktore [[ingalaterra|ingelesa]].
 
=== Tuberkulosiaren aurkako ospitaleak Euskal Herrian ===
Antzina, mendi edo gain aldeetan ospitaleak eraiki zituzten gaixotasunaren aurka borrokatzeko, haizearen ezaugarriak zirela-eta.
 
Gaur egungo [[Donostia Unibertsitate Ospitalea|Donostia Ospitalean]], orain arte "Amarako Ospitalea" zenak, historikoki "Toraxeko Ospitalea" izena zeukan, gaixo tuberkulosoak artatzen zituenazituelako.
 
[[Bilbo]] aldean, [[Santa Marina Ospitalea|Santa Marinako Ospitaleak]] funtzio horiek betetzen zituen.