Pinguino: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
13. lerroa:
Pinguinoek tamaina desberdina izaten dute espeziearen arabera; 30cm eta 110cm artekoa izan daitezke. Pinguinorik handiena ''[[Aptenodytes forsteri]]'' espeziea da, 35 kilogramo arteko pisua izan dezakena<ref>{{Erreferentzia|abizena=DK.|izenburua=Animal!.|argitaletxea=DK Publishing|data=2016|url=https://www.worldcat.org/oclc/956521366|isbn=9781465459008}}</ref>. Txikiena ''[[Eudyptula minor]]'' espeziea da, 40 zentimetroko altuera eta kilogramo bateko pisua duena. Orokorrean [[Bergmannen araua]] betetzen dute eta txikienak gune beroetan eta handienak gune hotzetan bizi ohi dira. [[Hegazti]] hauen [[moko (hegaztiak)|mokoa]] oso sendoa da eta gorputzaren estalgarri [[hotz]]etik babesten dituen gantz-geruza lodia dute eta beste hegaztietan ez bezala alde biluzirik uzten ez duten lumak dituzte. [[Isatsa]] motza eta zurruna du eta hankak oso atzean dauzka, sabelean, [[ur]]etan hobeto mugitzeko.
== Taxonomia eta eboluzioa ==
Pinguinoen artean 18ren bat mota bereiz daitezke<ref>{{Erreferentzia|izena=Ksepka, Daniel|abizena=T.|izenburua=The phylogeny of the living and fossil Sphenisciformes (penguins)|hizkuntza=en|abizena2=Sara|abizena3=P.|izena2=Bertelli,|izena3=Giannini, Norberto|url=http://www.academia.edu/20522769/The_phylogeny_of_the_living_and_fossil_Sphenisciformes_penguins_|aldizkaria=Cladistics|alea=5|zenbakia=22|issn=0748-3007|sartze-data=2018-01-20}}</ref>, baina sailkapen ezberdinen arabera 17 edo 20 artean izan daitezke. Gaur egun bizirik dauden espezie guztiak '''Speniscinae''' azpifamilian sailkatzen dira. Sailkapen batzuetan ''[[Eudyptula minor]]'' azpiespezie bat da eta, beste batzuetan, espezie izaera du<ref>{{Erreferentzia|izena=Davis, Lloyd|abizena=S.|izenburua=Penguins|argitaletxea=Yale University Press|data=2003|url=https://www.worldcat.org/oclc/54492315|isbn=0713665505}}</ref>. Hala ere, sailkapena uste dena baino korapilatsuagoa da kasu honetan<ref>{{Erreferentzia|izenburua=An unexpected pattern of molecular divergence within the blue penguin (Eudyptula minor) complex - Free Download PDF|hizkuntza=en|url=https://pdflegend.com/download/an-unexpected-pattern-of-molecular-divergence-within-the-blue-penguin-eudyptula-minor-complex-_59f9a07ed64ab23ff03a69d7_pdf|sartze-data=2018-01-20}}</ref>. Era berean, ez dago argi ''[[Eudyptes schlegeli]]'' ''[[Eudyptes chrysolophus]]'' espeziearen kolore barietate bat ote den. ''[[Eudyptes chrysocome]]'' edo [[pinguino saltari]]a ere hiru espezie ezberdin izan daitezke.
Pinguino espezierik aipagarrienak honako hauek dira:
* '''[[Pinguino txiki]]a''' (''Pygoscelis papua''). Pinguino txikiena da, 35 [[zentimetro]] inguru garai izaten da. Lepoa, bizkarra eta hegoak [[beltz]]ak izaten ditu, bular-sabelak berriz zuriak.
* '''[[Pinguino mottodun]]a''' (''Eudyptes sp.''). 60 [[zentimetro]] garai eta buruaren alde banatara [[luma]] horitako bi moto ditu. [[Negu]]a [[itsaso]]an ematen du.
* '''[[Pinguino handi]]a''' (''Aptenodytes sp.''). 110 [[zentimetro]] inguru garai izaten da eta bizkarraldea [[beltz]]a eta sabelaldea [[zuri]]ak ditu. Moko luze mehea eta punta-oker samarra du. Hegoburuko izoztegietan ematen bizitzaren parterik handiena, baina [[itsaso]]ra irtenda arrantzan eta izotzetan egon behar duen denboraldirako gizentzen ere hilabete batzuk igarotzen ditu. [[Arrain]]ak eta soinberak jaten ditu batez ere.
* '''[[Pinguino enperadore]]a''' (''Spheniscus sp.''). Pinguino mota handiena eta ezagunena da. 120 [[zentimetro]] inguru izaten da. Lehen aipatu dudan bezala arrak inkubatzen du emeak erruten duen arrautza bakarra, hanken gainean jarri eta sabelaldean duen larru-tolesturarekin estalita. Inkubazioak bi hilabete irauten du negu garaian, eta garai horretan milaka kide elkartzen dira koloniatan barrualdean, kostatik oso urrun.▼
[[1844]]ko [[uztailaren 3]]a azken [[Pinguino handi]]en bikotea hil zuten, ''Pinguinus'' generoa betiko iraungiz.▼
== Bizimodua ==
27 ⟶ 38 lerroa:
===Bizilekua===
Pinguinoen espezie guztiak Hegoburuaren inguruko eskualde zabal batean bizi dira. Espezie batzuk, ordea, hala [[Galapagoak|Galapagoetako]] pinguinoa, [[Ekuatore]]aren pareraino irits daitezke. Pinguino Enperadorea eta Adeliako pinguinoa bakarrik dira, kontinente Antartikoan soil-soilik bizi direnak.
▲* '''[[Pinguino txiki]]a''' (''Pygoscelis papua''). Pinguino txikiena da, 35 [[zentimetro]] inguru garai izaten da. Lepoa, bizkarra eta hegoak [[beltz]]ak izaten ditu, bular-sabelak berriz zuriak.
▲* '''[[Pinguino mottodun]]a''' (''Eudyptes sp.''). 60 [[zentimetro]] garai eta buruaren alde banatara [[luma]] horitako bi moto ditu. [[Negu]]a [[itsaso]]an ematen du.
▲* '''[[Pinguino handi]]a''' (''Aptenodytes sp.''). 110 [[zentimetro]] inguru garai izaten da eta bizkarraldea [[beltz]]a eta sabelaldea [[zuri]]ak ditu. Moko luze mehea eta punta-oker samarra du. Hegoburuko izoztegietan ematen bizitzaren parterik handiena, baina [[itsaso]]ra irtenda arrantzan eta izotzetan egon behar duen denboraldirako gizentzen ere hilabete batzuk igarotzen ditu. [[Arrain]]ak eta soinberak jaten ditu batez ere.
▲* '''[[Pinguino enperadore]]a''' (''Spheniscus sp.''). Pinguino mota handiena eta ezagunena da. 120 [[zentimetro]] inguru izaten da. Lehen aipatu dudan bezala arrak inkubatzen du emeak erruten duen arrautza bakarra, hanken gainean jarri eta sabelaldean duen larru-tolesturarekin estalita. Inkubazioak bi hilabete irauten du negu garaian, eta garai horretan milaka kide elkartzen dira koloniatan barrualdean, kostatik oso urrun.
▲[[1844]]ko [[uztailaren 3]]a azken [[Pinguino handi]]en bikotea hil zuten, ''Pinguinus'' generoa betiko iraungiz.
== Erreferentziak ==
| |||