Alderdi Sozialista Iraultzailea: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Aihotz (eztabaida | ekarpenak)
+Alderdi politiko infotaula
tNo edit summary
14. lerroa:
| oharrak =
}}
'''Alderdi Sozialista Iraultzailea''' ('''SRak'''; {{lang-ru|Партия социалистов-революционеров (ПСР), эсеры}}, ''esery'') [[1901]]ean [[Viktor Txernov]]ek eta [[Jekaterina Brexko-Brexkovskaia]]k sortu zuten alderdia sozialista izan zen. EseristaAlderdi hitzahorretako kideari ''eserista'' deritzo, errusierazko SR sigletatik (“sotsialisti''sotsialisti revoliutsioneri”revoliutsioneri'', hau da “sozialista«sozialista iraultzaileak”iraultzaileak») dator.<ref name=''aa''>[http://k17.eus/2017/05/23/eseristak-sozialista-iraultzaileak/ Eseristak (sozialista-iraultzaileak)], ''[http://k17.eus/ K17]'', 2017-05-23. CC0 Domeinu Publikoa</ref>.
 
== Ideologia ==
21. lerroa:
== Historia ==
[[Fitxategi:1917PartiyaSoz-Rev.jpg|thumb|right|200px|Sozialista Iraultzaileen hausteskundeetako iragarki bat, [[1917]]an.]]
[[Tsar]]ismoaren pean, beren politika [[atentatu]]engatik nabarmendu zen, [[Borroka Erakunde Eserista]] sortuz. Adar honek hainbat ministro tsarista hil zituen, baina [[1908]]ean hauen liderretako bat [[polizia]]ren agentea zela azalerazterakoan erakundea deseginda eta alderdia konprometitua geratu zen (taktika hauekiko desadostasunak [[1906]]ean enesisten banaketa ekarri zien).<ref name=''aa''></ref>.
 
[[1914]]ean eseristen alderdi banatu egin zen gudarekin bat egien zutenen eta kontra zeudenen artean, baina [[1917]]ean, [[Otsaileko iraultza]]ren ostean, gehienek bat egin zuten, egoera aldatuta eta orain “[[demokrazia]]ren defentsa” jokoan zegoela argudiatuta. [[Otsaileko iraultza]] gertatu zen unean, agian [[Errusia]]ko alderdirik handiena zen.<ref name=''aa''></ref>.
 
1917eko [[Errusiako Behin-behineko Gobernua]]k ministro eserista bat izan zuen, [[Aleksandr Kerenski]], baina alderdia ez zen buru-belarri sartu Gobernuan [[apiril]]a arte (koalizio Gobernua), beraz, [[burgesia]]ren politikarekin konpromiso bat egin zuen, honen programa ([[Lehen Mundu Gerra]]n jarraitzea, alderdiak aldarrikatutako erreforma sakonak atzeratzea) bere eginez. Momentu horietan alderdi honek inoiz baino botere gehiago zuen: [[Sobiet]]etan [[mentxebike]]ekin batera gehiengoa baitzuen eta aldi berean Gobernuan zeuden.<ref name=''aa''></ref>.
 
=== Zatiketarantz ===
Alta, [[maiatz]]eko kongresuan alderdi hau zatitzen hasi zen, [[ezker]]reko korronte batek sozialisten arteko koalizioa ([[burgesia]]rik gabe) eta [[Lehen Mundu Gerra]] gelditzea eskatzen baitzuen ([[boltxebike]]engana hurbilduz). Alderdiaren alde [[eskuineskuindar]]darrara (“ofiziala”) Behin-Behinekobehineko Gobernuan eta honen politika jarraitzearen aldekoa zenez, bi korronteak geroz eta aldenduago agertu ziren; are gehiago, [[alderdi politiko]]aren eskuin adarrak [[Sobiet]]en “gehiegizko eskaeren” (boteretzearen) aurkako zein [[boltxebike]]en aurkako jarrera gogortu egin zuen, Behin-Behineko “koalizio”-Gobernuarekin are gehiago identifikatuz (adibidez, uztaileko egunen osteko [[errepresio]]a hein handi batean zuzendu zuten).<ref name=''aa''></ref>.
 
[[1917]]eko [[irail]]ean izan zen erabateko apurketa, “ezkerreko eseristek” [[Konferentzia Demokratikoa]]n alderdiaren ildo ofizialaren aurka (koaliziozko Gobernua mantentzearen aurka) bozkatu zutenean. Eseristen eskuin atala, [[1917]]ko [[Urriko Iraultza]]ren aurka jarri zen eta [[Armada Zuria]]rekin borrokatu zen Guda Zibilean; ezker atala hasieran alde jarri bazen ere, [[1918]]an kontrairaultzara pasa zen. Alta, eserista batzuek Alderdi Boltxebikearekin bat egin zuten.<ref name=''aa''></ref>.
 
== Taldekideak ==
Alderdiburua [[Viktor Txernov]] izan zen, eta beste buruzagi ezagun batzuk [[Jekaterina Brexko-Brexkovskaia]] (alderdiaren sortzailea eta [[Otsaileko iraultza]]ren ostean “Iraultzaren amona” deitutakoa), [[Aleksandr Kerenski]] (uztailetik urrira [[Errusiako Behin-Behineko Gobernua]]ren burua), [[Marija Spiridonova]] (ezkerreko aldearen burua), [[Abraham Gots]], [[Vladimir Zenzinov]] edo [[Nikolai Avksentiev]] (maiatzean Baserritarren Sobieten Komite Exekutiboko buru izendatua, irailean Aurre-parlamentuaren lehendakaria eta [[1917]]ko uztailetik irailera barne-ministroa) izan ziren.<ref name=''aa''></ref>.
 
== Erreferentziak ==