|
== Sorrera ==
[[K. a. I. mendea]]ren erdialdean, [[Julio Zesar]]rek, [[Ponpeio]]k eta [[Marko Lizinio Kraso|Krasok]] hitzarmen sekretua, [[Lehen Triunbiratua|Lehen Triunbiratoa]], osatu zuten, Errepublika haien menpe gera zedin. Nolanahi ere, jelosiak sortu ziren haien artean, eta borrokatzeari ekin zioten berriz erromatarrek. [[Julio Zesar|Zesar]], garaile aterata, diktadore bilakatu zen. Hala ere, K. a. 44an, bere laguntzaile batzuek, [[Marko Bruto|Brutok]] eta [[Kasio]]k besteak beste, [[Julio Zesar|Zesar]] hil zuten, Zesarrek monarkia berreskuratuberreiz ezarri nahi zuelakoan. Hiltzaileen kontra egiteko, [[Bigarren Triunbiratua|Bigarren Triunbiratoa]] osatu zuten zesartar garrantzitsuenek: [[Zesar Augusto|Oktaviok]], [[Marko Emilio Lepido|Lepidok]] eta [[Marko Antonio]]k. Berriro, nagusitasuna bilatu nahian, haien artean mendeko hirugarren gerra zibila piztu zen. K. a. 31n, Actium batailaren ostean, [[Zesar Augusto|Oktavio]] Erromako buru bakarra bihurtu zen.
[[Fitxategi:Roman_Empire_Map.png|thumb|350px|[[Trajano|Traianok]] lortu zuen [[Erromatar Inperioa|Erromatar Inperioko]] zabalkuntza handiena.]]
== Erromatar Inperioaren gainbehera ==
{{sakontzeko|Erromatar Inperioaren gainbehera}}
[[Arbogasto]] jeneralajeneralak eta [[Eugenio (umorista)|Eugenio]] haren gramatikazko irakasleak [[Valentiniano II.a]] [[erromatar enperadoreen zerrenda|enperadorea]] 392an hil egin zuten. Arbogasto jenerala jentila zen eta jentiltasuna Erroman berrezarri nahi zuen. Hala ere, inperioren ekialdeko zatian beste enperadoreaenperadore bat zeukaten, [[Teodosio I.a Handia|Teodosio I.]] alegia. Beraz, armada bat prestatu zuten eta haren aurka egitea erabaki zuten. 394. urtean bi armadek [[Frigidusko gudua|elkar borrokatu zuten Frijido ibaian]]. Teodosiorenak garaitu zuen eta Eugeniori lepoa moztu zioten. Arbogastok, bestalde, bere buruaz beste egin zuen. Hala, inperioak berriro buru bakar bat izan zuen: Teodosio.
394. urtean bi armadek [[Frigidusko gudua|elkar borrokatu zuten Frijido ibaian]]. Teodosiorenak garaitu zuen eta Eugeniori burua moztu zioten. Arbogastok bestalde, bere buruaz beste egin zuen. Hala, inperioak berriro buru bakar bat izan zuen: Teodosio.
Horrek mendebaldean [[Flavius Stilicho|Estilikon]] jatorri barbaroko jenerala jarri zuen. 395. urtean Teodosio I.a zendu zen Milanen, inperioaren hiriburua zena. BereHaren heriotzarekin batera inperioaren betirako zatiketa etorriko zen. Bi seme gazte-gazteak zituen: [[Honorio]] eta [[Arkadio]]. Gazteegiak zirenez , ezin zuten gobernatu eta hura zela kausa , jeneral bana zeukaten tutore gisa . Honoriori mendebaldea zegokion eta esan dugunaren arabera Estilikon zeukan tutore. Ekialdea, bestetik, Arkadiori egokitu zitzaion eta [[Rufino (kontsula)|Flavio Rufino]] zeukan tutore. ▼
Honek mendebaldean [[Flavius Stilicho|Estilikon]] jenerala jarri zuen. Hark barbaro jatorria zeukan
▲395. urtean Teodosio I.a zendu zen Milanen, inperioaren hiriburua zena. Bere heriotzarekin batera inperioaren betirako zatiketa etorriko zen. Bi seme gazte-gazteak zituen: [[Honorio]] eta [[Arkadio]]. Gazteegiak zirenez ezin zuten gobernatu eta hura zela kausa jeneral bana zeukaten tutore gisa.
Honoriori mendebaldea zegokion eta esan dugunaren arabera Estilikon zeukan tutore. Ekialdea bestetik, Arkadiori egokitu zitzaion eta [[Rufino (kontsula)|Flavio Rufino]] zeukan tutore.
== Gobernu sistema ==
| 