Urte: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
t Robota: Aldaketa kosmetikoak
1. lerroa:
'''Urtea''', [[Lurra]]k [[Eguzkia]]ren inguruan bira oso bat ematen igarotzen duen denbora da. [[Lurra|Lurrean]] bi motako urte daude:
''[[Urte sideral]]a'' eta ''[[Eguzki-urte]]a''.
 
== Eguzki-urtearen eboluzio historikoa ==
* ''Egiptoar urte'': Urte batek 365 egun irauten zuela estimatzen zuen.
* ''Juliotar eguzki-urtea'': Urte batek 365 egun eta 6 ordu irauten zuela.
* ''Gregoriotar eguzki-urtea'': Urte batek 365 egun, 5 ordu, 49 minutu eta 12 segundo irauten zuela.
* ''Urte tropikala'': 365 egun, 05 ordu, 48 minutu, 45 segundo, 97 ehuneko eta 5456 mikrosegundo.
 
26. lerroa:
|kokapena=Geneva, Switzerland
|urtea=2006
}}</ref>
sistemek '''a'''<ref>Nahiz eta '''a''' [[area]] adierazteko ere erabiltzen den, testuinguruak nahasgarria izatea saihesten duena gehienetan.</ref> proposatzen dute, [[latin]]ezko ''annus'' edo ''annum'' hitzaren laburdura. Batzuetan, [[ingeles]]ezko '''y''' edo '''yr''' erabiltzen dira, ''year'' hitzaren laburdura.
 
35. lerroa:
|url=http://aurora.rg.iupui.edu/ucum
|izenburua=Unified Code for Units of Measure
}}</ref> ISO 1000, ISO 2955 eta ANSI X3.50 bereizten ditu, ikur bereiziak erabiliz:
 
:'''a<sub><small>t</small></sub>''' = a_t = 365.24219 egun urte tropikalean
47. lerroa:
==== SI aurrizkiak ====
 
* '''ka''' ('''kiloannum'''), [[milurteko]] bat da, hau da, [[mila]] urtea (10<sup>3</sup>).
* '''Ma''' ('''megaannum'''), milioi bat urte (10<sup>6</sup>). Diziplina zientifikoan erabilia, batez ere [[geologia]]n, [[paleontologia]]n eta [[astronomia]]n, denbora tarte luzeak iraganean edo etorkizunean adierazteko. Astronomian, juliotar urtea erabiltzen da, zehazki 365,25 egunekoa. Geologia eta paleontologian, urtea ez dago zehaztua eta egilearen araberakoa da.
* '''Ga''' ('''gigaannum'''), [[gigaurte]] bat da, mila milioi urte (10<sup>9</sup>). [[Kosmologia]]n eta [[geologia]]n erabilia, iraganeko denbora tarte oso luzeak adierazteko. Adibidez, [[Lurra]] orain dela ''4.57 Ga'' inguru sortu zen (4,57 mila milioi urte, alegia).
* '''Ta''' ('''teraannum'''), bilioi bat urte (10<sup>12</sup>). Denbora unitate luze-luzea da, [[unibertso]]aren adina baino 70 aldiz luzeagoa. [[Izar nano gorri]] baten bizi iraupena uste denaren baliokidea da.
* '''Pa''', mila bilioi urte (10<sup>15</sup>). [[Tantalo]]-180m isomero nuklearraren [[semidesintegrazio-periodo]]a 1 Pa inguru da<ref>[http://www.eurekalert.org/features/doe/2005-08/drnl-ttp082205.php Isomero nuklearren fisika] ''Eurekalert'' (2005ko abuztua)</ref>.
* '''Ea''', trilioi bat urte (10<sup>18</sup>). [[Wolfram|Tungsteno]]-180 gaiaren semidesintegrazio-periodoa 1.8 Ea da.
 
== Planeten urteak ==