Unibertsoaren amaiera: berrikuspenen arteko aldeak

Teoria hauetako batzuk ulertzeko, unibertsoaren sorrera eta egungo egoera azaldu behar dira aurretik:

 

Eztandaren ostean, unibertsoa hedatzen hasi eta hidrogeno zein helio atomoen nukleoak sortzen hasi ziren. Unibertsoaren bolumena handitu ahala, tenperaturak behera egin eta “jatorrizko atomoaren” zatiak, norabide guztietan barreiatuta, kondentsatzen joan ziren; horrela, nebulosak, galaxiak, izarrak, planetak eta gainerako egitura astronomiko guztiak sortuz.

 

 

Unibertsoa materia eta energiak osatzen dute, bai arruntak eta bai beltzak.

'''Energia beltza:''' Grabitatearen kontrako indarra, gauzak aldaratzen ditu.

 

 

Unibertsoa hedatzen ari de frogarik onartuena '''[[Doppler efektu]]a''' da: objektu bat, guregana etortzerakoan, ezin dugu nabari, baina objektua urdin kolorez jarriko zen, eta urruntzean, laranja kolorez. Unibertsoa kolore gorrixkaz dago, eta horrek erakusten du gaur egun oraindik hedatzen ari dela. Beste uhin motekin nabari daiteke baina gizakiok, ohin guztietatik oso zati txikia ikus dezakegu.

 

 

Kosmologoek gaur egun defendatzen dutena zera da: unibertsoaren etorkizuna bere formaren araberakoa da, eta duen energia beltzaren araberakoa. Energia beltza materia beltzaren forma bat da, espazio osoan aurki daitekeena, eta unibertsoaren hedapena azeleratzen duena (¾ unibertsoko materia-energia osotik, kosmologiaren eredu estandarraren arabera.

==''Big Freeze''==

 

'''[[Entropia]]:''' Sistema batean dagoen desordena neurtzen duen magnitude fisikoa da, hedatzen ari den unibertsoan beti handiago eginez. (lana egiteko erabili ezin den energia.) Gure unibertsoan beti entropia igoz doa, izaki bizidunak bezalako unitate txikietan izan ezik. Pentsatu lurrean, landareek, eguzki beroa erabiltzen dutela fotosintesia egiteko, eta ingurua oxigenatzeko. Eguzkia handiago egiten doa, eta horrekin batera energia gehiago xurgatzen du lurrak. Energia zati txiki hori, landareek ezin dute erabili, eta “sistema” (kasu honetan [[ekosistema]]) desorekatzen joango da. Desoreka hori nabari daiteke tenperatura igotzen, erradiazioa igotzen, poloak urtzen… Denbora pasa ahala, bero kantitatea gehiegizkoa izango da eta “sistema” horrek ezingo du jasan hainbeste desoreka (entropia), beraz, sistema kolapsatu egingo da.

 

 

'''Prozesua:''' galaxiak banatu (amaiera baino 1000 milioi urte lehenago), eta grabitatea galaxiak osorik mantentzeko ahulegia izango zenez, izar isolatuak geratuko lirateke (60 milioi urte lehenago). Azken minutuetan, izarrak eta planetak banatuko lirateke. Atomoak bakarrik geratu, eta denboraren amaiera baino segundo frakzio bat lehenago erradiazioa bakarrik izango genuke. [[Big Bang]]eko egoera izango litzateke, baina dentsitate gutxiagorekin.

 

 

''[[Big Crunch]]'' edo “Kolapso Handia” XX. mendean proposatutako teoria da, unibertsoa itxia proposatzen duena. Teoria honek azaltzen du, unibertsoaren hedapena, momentu batean geldituko dela, eta uzkurtzen hasiko dela, unibertsoaren masa guztia berriro “jatorrizko atomoa” bezalako puntu txiki batean geratuz. Hau gertatzekotan lege fisikoak aldatuko lirateke (grabitatea eta bestelakoak)

Uzkurtze-prozesuak aurrera egin ahala, erradiazioaren eta materiaren tenperaturak gora egingo luke, eta galaxia guztiak batean elkartuko lirateke. Tenperatura hain altua izanik (300 ºK) izarrek ezingo lukete euren barneko beroa askatu eta kanpokoa xurgatuko lukete, lehertu arte. Zulo beltzak eta gero eta beroago egingo zen plasma bakarrik geratuko lirateke. Tenperatura igoerak atomoak eta partikula elementalak suntsituko lituzte, [[quark]]-ak bakarrik utziz. Zulo beltzak elkartu eta materia xurgatuko lukete, “super” [[zulo beltz]] bakarra eratuz.

 

Hala ere, azken ikerketek erakutsi dute litekeena ''Big Freeze'' gertatzea dela, eta beraz ''Big Bounce'' teoria baztertu egin da. Honek, ordea, ez du esan nahi unibertso hau sortu zuen ''Big Bang''a baino lehen ''Big Crunch'' bat gertatu zen beste unibertso bat egon izana.

 

[[Multibertso]]a unibertso askoren multzoa adierazteko erabiltzen den hitza da. Honek gurearen desberdinak diren unibertso asko existitzen direla baieztatzen du, bat amaitu arren besteek existitzen jarraituz. Unibertso bakoitzaren legeak eta euren arteko loturak azaltzeko teoria desberdinak daude.

Mekanika kuantikoaren ikuspuntutik, emaitza “bizirik” eta hilda” egoeren gainjartzea da. Elektroiek duten propietate baten arabera, bi toki desberdinetan egon daitezke une berean. Honen arabera, katua bai bizirik bai hilda dago, Gainjartze deituriko egoeran. Kutxa irekitzean, ordea, egoera hau apurtuko dugu.

 

 

Teoria honen arabera, gure unibertsoan ez dago egiazko “hutsik”, inolako materiarik ez izan arren energia unitate txikiak baititu. Huts faltsu hau egiazko huts bihurtu ahalko litzateke ([[tunel efektu]]a) , burbuila forman espazioko edozein puntutan. Burbuila hau argiaren abiaduran hedatuko litzateke, huts faltsua egiazko huts bilakatuz, burbuilatik kanpoko inor horretaz ohartu gabe. Burbuila barruan lege fisiko eta konstante fisikoak erabat aldatuko lirateke, bertako materian, energian eta espazio-denboran izugarrizko ondorioekin. Prozesu hau unibertso osoan zehar gertatuko litzateke, gaur egun ezagutzen dugun unibertsoa atzean utziz.