Wikipedia

Ukraina: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
175. lerroa:
 
== Demografia ==
=== Biztanleria ===
Herrialdearen ekialdean batez ere errusiarrak bizi dira (% 22), mendebaldeak, berriz, harreman handiagoa du [[Europa]]rekin. [[Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna|Sobietar Batasuna]] ohiko gainerako errepublika gehienetan bezala, Ukrainan biztanle kopurua asko jaitsi da azken hamarraldietan: bi milioi biztanle galdu ditu bost urtetan, bizi mailaren jaitsieraren eta haur heriotza tasaren igoeraren ondorioz. Osasun zerbitzuak, garai batean ezin hobeak, beherantz doaz, eta [[difteria]] eta [[tuberkulosi]]ak jotako gaixoak, aldiz, gora. [[Migrazio|Emigrazioa]] asko hazi da azken urteetan.
2016an herrialdeak 42.541.633 biztanle zituen, Krimea kontuan hartu gabe<ref name=nrcu></ref>. [[Sobietar Batasuna]] ohiko gainerako errepublika gehienetan bezala, biztanle kopurua asko jaitsi da azken hamarkadetan. Osasun zerbitzuak, garai batean ezin hobeak, beherantz joan dira, eta [[difteria]] eta [[tuberkulosi]]ak jotako gaixoak, aldiz, gora. [[Migrazio|Emigrazioa]] asko hazi da azken urteetan. Adineka, honela dago banaturik biztanleria: 0-14 urte bitartekoak %15,8 dira, 15-24 urte bitartekoak %9,9, 25-54 urte bitartekoak %44,3, 55-64 urte bitartekoak %13,8 eta 65 urtetik gorakoak %16,3. Bizi itxaropena 72,1 urtekoa da, 67,4 urtekoa gizonezkoena eta 77,1 urtekoa emakumezkoena (2017ko zenbatespenak).<ref name=cia>{{erreferentzia |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/up.html| izenburua=The World Factbook: Ukraine |sartze-data=2017-12-29 |argitaletxea=cia.gov}}</ref>
 
=== Banaketa etnikoa ===
2001eko erroldaren arabera, [[ukrainar]]rak, %77,8 dira, [[errusiar]]rak %17,3, [[bielorrusia]]rrak %0,6, [[moldavia]]rrak %0,5, [[Krimeako tatariar]]rak %0,5, [[bulgariar]]rak %0,4, [[hungariar]]rak %0,3, [[errumaniar]]rak %0,3, [[poloniar]]rak %0,3 eta [[judu]]ak %0,2.<ref>{{erreferentzia |url=https://web.archive.org/web/20111217151026/http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/general/nationality/| izenburua=About number and composition population of UKRAINE by data All-Ukrainian population census'2001 data |sartze-data=2017-12-29 |argitaletxea=ukrcensus.gov.ua}}</ref> Herrialdearen ekialdean errusiarrak gehiengoa dira.
Etnia nagusiak hauexek dira hurrenez hurren: ukrainarrak, % 73,3; errusiarrak, % 21,1; juduak, % 1,6; bielorrusiarrak, % 0,8; besteak, % 3,2.
 
=== Hizkuntzak ===
[[Fitxategi:Ukraine_census_2001_Ukrainian.svg|thumb|Ukrainera ama-hizkuntza dutenen mapa, 2001eko erroldaren arabera]]
Ukrainako konstituzioaren arabera, [[ukrainera]] da errepublikaren hizkuntza ofiziala. Hala ere, arrazoi historikoek izan duten eragina dela medio, [[errusiera]] asko hitz egiten da errepublikaren ekialdean eta hegoaldean. (gogoratu[[Errusiar beharInperioa|Tsarren dainperioak]] eremuerrusiartze horiekpolitika Errusiazorrotza ezarri zuen Ukrainako eremu zabaletan, eta [[Sobietarbertako Errepublikahizkuntza Sozialistenautoktonoa Batasuna|SESBren]]debekatu. 1991ean independentzia eskuratu ostean, agintariek ukraineraren aldeko neurriak ezarri zituzten errepublika berrian, errusieraren kaltean. Horrek hizkuntza-borroka eta liskarrak sortu menpezituen egonerrepublikaren direlahegoaldean azkenzein mendeetan)ekialdean.
 
2001eko erroldaren arabera, biztanleriaren %67,5en ama-hizkuntza ukrainera zen, eta errusiera %29,6rena. Ukrainera nagusi da herrialdearen mendebaldean eta erdialdean. [[Kiev]]en, aldiz, errusiera ukrainerari gailentzen zaio kalean, nahiz eta hiri inguruko landa eremuetan ukrainera nagusi izan. Azpimarratu behar da ukrainera ama-hizkuntza dutenen gehiengoak errusiera ere erabiltzen duela bigarren hizkuntza modura. Bi hizkuntza hauez gain, [[Krimeako Errepublika Autonomoa]]n biztanleriaren %13ak [[tatarera]]z hitz egiten du.
Tsarren inperioak errusiartze politika zorrotza ezarri zuen Ukrainako eremu zabaletan, eta bertako hizkuntza autoktonoa debekatu.
 
Ukrainera nagusi da herrialdearen mendebaldean eta erdialdean. Hiriburuan (Kiev-en), aldiz, errusiera ukrainerari gailentzen zaio kalean, nahiz eta Kiev inguruko landa eremuetan ukrainera nagusi izan.
 
2001eko erroldaren arabera, biztanleriaren %67,5ek ukrainera bere ama-hizkuntza zela zioen, eta %29,6 errusiera. Bi hizkuntza hauetaz gain, Krimeako errepublika autonomoan biztanleriaren %13ak tatariar hizkuntzaz ([[tatarera]]z) hitz egiten du.
 
Azpimarratu behar da ukrainera ama-hizkuntza dutenen gehiengoak errusiera ere bigarren hizkuntza modura erabiltzen duela.
 
Independentzia eskuratu ostean (1991ean) ukrainar agintariek ukraineraren aldeko neurriak ezarri zituzten errepublika berrian, errusieraren kaltean. Horrek hizkuntza-borroka eta liskarrak sortu zituen errepublikaren hegoaldean zein ekialdean.
 
=== Erlijioa ===
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Ukraina"(e)tik eskuratuta