Euskal Y-a: berrikuspenen arteko aldeak

'''Euskal Autonomia Erkidegoko trenbide sare berria''', '''''Euskal Y''-a''' edo '''Gasteiz - Bilbo - Donostia Linea''', [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] hiru hiriburuak batuko dituen [[abiadura handiko tren]] (AHT) sarea da, 169,9 kilometrokoa. Espainiako [[Alta Velocidad Española|AVE]] sarearen zati bat ere izango da. [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] lurretan sekula egindako gasturik handiena izango da, guztira 4.178 milioi euroren kostua izango duela onartu baitzen 2006an, eta [[Espainiako Gobernua|Espainiako Gobernuaren]] eta [[Eusko Jaurlaritza]]ren artean ordaindu eta exekutatzen ari da, [[Eusko Jaurlaritza|Eusko Jaurlaritzak]] ordaindutakoa [[Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Ituna|Euskal Autonomia Erkidegoko Ekonomia Itunaren]] bidez (kupoa) bueltatuko zaiola. Eraikuntza lanak [[2006]]. urtean hasi ziren, eta [[2010]]ean bukatzea zen asmoa. Gerora, ordea, bukaera eguna [[2012]]ra atzeratu zen lehenik; [[2016]]ra, [[2018]]ra eta [[2019]]ra gero; [[2021]]era ondoren; eta gaur egun bukaera [[2023|2023rako]] espero da.<ref name=":0">{{Erreferentzia|abizena=Irekia|izenburua=Irekia - Eusko Jaurlaritzak eta Estatuko Administrazio Orokorrak Euskal Y-aren eraikuntzarako hitzarmena aldatu eta enkomenda eguneratuko dute|hizkuntza=eu|url=http://www.irekia.euskadi.eus/eu/news/42472-gobierno-vasco-administracion-del-estado-modificaran-convenio-colaboracion-para-construccion-vasca-actualizan-encomienda|sartze-data=2017-12-23}}</ref>

 

 

Eztabaida eta liskar ugari sortu da, ''Euskal Y''-a komenigarria den ala ez. Azpiegitura hori bultzatzen dutenek diotenez, lanpostuak eta aberastasuna sortuko ditu, ingurumenari kalte txikia egingo dio, errepideetatik auto asko kenduko ditu, eta hirien arteko bidaia denborak laburtuko ditu.<ref>[http://www.euskalyvasca.com/eu/co_aporta.html «Zer eskainiko dio euskal gizarteari?»], ''Euskal Y''-aren webgunea.</ref> Aurka azaldu direnek diotenez, berriz, eraikitze eta mantentze kostu itzelek ekonomia galera handiak ekarriko dituzte, ingurumenean kalte handiak izango dira, hiriburuen alde eta herrien kontra eginez lurralde eredua areago polarizatuko du, eta eliteentzako trena egiten hainbeste baliabide xahutzeak herritar gehienentzat balioko lukeen trena egitea galaraziko du.

Abiadura handiko tren sare bat eraikitzea aspaldiko kontua da [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n. Lehen proposamenak [[1990eko hamarkada]]ren hasieran egin ziren. Proiektuaren aurkezpen ofiziala [[2006]]ko [[azaroaren 27]]an egin zen [[Bilbo]]ko [[Euskalduna jauregia|Euskalduna Jauregian]]. Han izan ziren [[Espainia]]ko Sustapen Ministerioaren ordezkariak, [[Eusko Jaurlaritza]]ko garraio sailburu [[Nuria Lopez de Guereñu|Nuria Lopez de Gereñu]], eta Eusko Jaurlaritzako lehendakari [[Juan José Ibarretxe|Juan Jose Ibarretxe]].

 

Euskal Autonomia Erkidegoan abiadura handiko tren sare bat eraikitzeko lehen proposamenak egin zirenetik, hamabost urte igaro behar izan ziren proiektu zehatz bat izan aurretik. Arazorik handienak bi izan ziren: [[Espainiako Gobernua|Espainiako Gobernuaren]] eta [[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegokoaren]] arteko desadostasunak, eta proiektua nola ordaindu.