Haritz kandugabe: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t robota Erantsia {{TaxoiDatubaseak}} |
No edit summary |
||
4. lerroa:
| image_caption = Hostoak eta ezkurrak
}}
'''Haritz kandugabea''' (''Quercus petraea'' edo ''Quercus sessiliflora'') [[Quercus]] generoko [[zuhaitz]] espezie
==
35 metrorainoko zuhaitza da, adaburu zabal eta erregularrekoa. Enbor-azal hauskara du hasieran, arrexka gerora eta ezkatatsu-zartatua. Adar berriak gaztaina kolorekoak,
=== Hostoak ===
Haritz kandugabearen hostoak 5-21 x 2-15
▲Haritz kandugabearen hostoak 5-21 x 2-15 cm-koak dira, txandakatuak, mintzakarak, erorkorrak eta forma espatulatu-lantzeolatukoak. Lobulatuak dira edo subpinatifidoak, kolore ilunekoak eta glabroak dira gainealdetik, baina zurbilagoak eta pubeszentzia oso txikiarekin azpialdetik. Hala ere, ileak heldutasunean hostoaren azpialdeko nerbioetara murrizten dira. Ileek orokorrean 3-4 erradio dituzte. Haritz kandugabearen hostoek 5-9 nerbio pare dituzte. Pezioloa nahiko txikia da, 10-25 mm-koa, glabroa eta kanalikulatua.
=== Loreak ===
17 ⟶ 16 lerroa:
Haritz kandugabeak [[amentu]] motako infloreszentziak ditu, haizearen bidezko [[polinizazio]]ra (anemofiliara) moldaturik daudenak. Zuhaixka monoikoa da, hau da, ale berdinak sexu bietako loreak ditu, ez oso deigarriak.
Amentu arrak 3-9
=== Fruituak ===
Haritzen [[ezkur]]rak akenio motako fruituak dira. Haritz kandugabearen akenioak 12-15 x 9-15
▲Haritzen [[ezkur]]rak akenio motako fruituak dira. Haritz kandugabearen akenioak 12-15 x 9-15 mm-koak dira, horixkak, sesilak edo pedunkulu ([[kandu]]) zorrotz eta glabrodunak (15 mm-rainokoa asko jota, hortik datorkie hain zuzen ere, kandugabe izena). [[Karlo]]a (txapela) 6-12 x 8-15 mm-koa dute, ezkata aske obolantzeolatuduna. Ezkatak kolore hauskara dute eta pubeszenteak dira. Oinarrialdeko ezkatak lauak dira baina aldendu ahala konkordunak izan daitezke.
== Banaketa ==
[[Europa]]ko mendebalde, erdialde eta hegoaldean aurkitzen da, eta [[Asia]]ko mendebaldean. [[Iberiar penintsula
▲[[Europa]]ko mendebalde, erdialde eta hegoaldean aurkitzen da, eta [[Asia]]ko mendebaldean. [[Iberiar penintsula|Iberiar Penintsulan]], bereziki iparraldean agertzen da eta ez da Portugalera edo Balearretara iristen. Aldiz, arruntak da [[Kantauriar mendikatea]]n eta Piriniotako magaletan zehar. [[Nafarroa]]n aipatzekoak dira [[Orotz-Betelu]]ko populazioak eta [[Urrobi]] ibaiko arro altuetan ematen direnak.
== Ekologia ==
Mendi magaletan hazten da, haritz kanduduna baino lur lehor eta azalagoetan, baita lur harritsuagoetan ere (hortik datorkio, hain zuzen ere, ''petraea'' izen espezifikoa). 1.800 metroko altituderaino igotzen da, eta kareharrizko lurretan zein [[silizio dioxido|silizeoetan]] aurki daiteke. Urrobiko arroetako populazioak [[hareharri]] [[triasiko]]en gainean hazten dira.▼
▲Mendi magaletan hazten da, haritz kanduduna baino lur lehor eta azalagoetan, baita lur harritsuagoetan ere (hortik datorkio hain zuzen ere, 'petraea' izen espezifikoa). 1.800 metroko altituderaino igotzen da eta kareharrizko lurretan zein [[silizio dioxido|silizeoetan]] aurki daiteke. Urrobiko arroetako populazioak [[hareharri]] [[triasiko]]en gainean hazten dira.
== Fenologia ==
▲Apirila eta maiatza bitartean loratzen da eta ezkurrak iraila-urrirako heltzen dira.
== Erabilera ==
Haritz [[zur]]a dentsitate handikoa da eta oso gogorra. Intsektu eta onddo espezie gehienekiko nahiko erresistentea da, duen [[tanino]] kopuru altua dela eta. [[Erdi Aroa|Erdi Arotik]] erabili izan da haritzaren egurra eraikinen barruko habeetarako eta hala [[
▲Haritz [[zur]]a dentsitate handikoa da eta oso gogorra. Intsektu eta onddo espezie gehienekiko nahiko erresistentea da, duen [[tanino]] kopuru altua dela eta. [[Erdi Aroa|Erdi Arotik]] erabili izan da haritzaren egurra eraikinen barruko habeetarako eta [[Haritz kandudun|Q. robur]] eta Q. petraea-ren egurra oso erabilia izan zen [[XIX. mendea]]n, ontzigintzan. Gaur egun, haritz kandugabearen egurra bereziki [[ardo]]-barriketarako erabiltzen da.
== Espezieen arteko elkarrekintzak ==
''[[Loranthus europaeus]]'' landareak parasitatzen du. Gainera, ''[[Tortrix viridana]]'' lepidopteroaren larbek haritz kandugabearen hostoak jaten dituzte.
|