Al-Azhar meskita: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Koro (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
tNo edit summary
1. lerroa:
{{eraikin infotaula automatikoa}}
'''Al-Azhar meskita''' (arabieraz{{lang-ar|جامع الأزهر}}, الجامع{{transl|ar|''Gām3` الأزهرel-Azhar''}}) [[CairoKairo]]ko ([[Egiptomeskita]]) da, ikuspegi historiko, erlijioso eta arkitektonikotik ikusita, hiriko garrantzitsuenetariko bat da.
 
[[UNESCO]]k [[Gizateriaren ondare]] izendatu zuen [[Islamiar Kairo]]ren parte da. [[Meskita]] [[Fatimitar Kalifa-herria]]ren erdigunean dago kokatuta eta [[Egipto]]ko [[meskita]] nazionala da.
 
== Historia ==
[[Fitxategi:Cairo - Islamic district - Al Azhar Mosque and University.JPG|right|thumb|300px|Al-Azhar meskita]]
Cairo - Islamic district - Al Azhar Mosque and University.JPG
 
[[Meskita]] hau [[Fatimitar Kalifa-herria]]ren garaiari dagokio eta, mendeak aurrera joan ahala aldaketa ugari izan bazituen ere, [[970]]-[[972]] artean sortu zuten. Hasiera-hasieratik izan zen irakasleku, eta horrela darrai, mundu osoko ikasleak erakartzen dituelarik. Hala ere, irakaslekua inguruko eraikuntzetara aldatu da, moskita erlijioaren esparrurako geratu den bitartean.
 
[[973]]an sartu zen [[Al-Muizz kalifali-Din [[CairoAllah|Al-Muizz]]n kalifa Kairon, [[Ramadan]] hilabetean, eta Jawharrekin batera zihoan, baina, Al-Azhar sortu zutenean ez zioten Al Muizz ([[952]]-[[975]]) sortzailearen izena jarri ezta hiria hartu zuen Jàwhar as-Siqil·lí militarrarena ere.
 
== Unibertsitatea ==
[[988]]an, eskola sortu zuten meskitan eta, orduz gero, erlijiogunezerlijio-gunez gain, irakasgune garrantzitsu bilakatu zen. [[Xiismo]]an kokatu behar dugu eta ez zituen garai onak pasa [[Aiubtar leinua]]ren eraginpean, [[Sunismo|suniak]] baitziren hauek. [[Mameluko]]ak itzuli zioten dizdiradistira eta ez du gaur arte galdu. Aipatzeko bitxikeria bat da garaiko irakasleek ez zutela ezer kobratzen; asko ziren behartsuak edo beste iturri batzuetatik jaso behar zuten ogia.
 
[[1774]]an, Muhammad Bey Abu Dhahab [[emir]]rak bultzatu zuen [[XIV. mende]]az geroztik zeukaten liburutegia
 
== Eraikuntza ==
Hasieran, [[meskita]] 88 x 70 m-ko laukizuzena zen; erdiko patioan, [[otoitz]] egiteko [[Kaaba]]rantz begiratzen zuten 5 nabe paralelo zituen eta seigarren bat erdian, [[mihrab]]i begira. Hiru kupula zituen eta, patioaren alboetan, hiruna nabe. Islamaren aurreko zutabe eta [[kapitel]]ek eusten zien arkuei.
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 5.jpg|thumb|200px|Patioaren sarrera]]
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 7.jpg|left|thumb|200px|Otoitz-tokia]]
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 6.jpg|left|thumb|200px|Mihraba]]
Hasieran, [[meskita]] 88 x 70 m-ko laukizuzena zen; erdiko patioan, [[otoitz]] egiteko [[Kaaba]]rantz begiratzen zuten 5 nabe paralelo zituen eta seigarren bat erdian, [[mihrab]]i begira. Hiru kupula zituen eta, patioaren alboetan, hiruna nabe. Islamaren aurreko zutabe eta [[kapitel]]ek eusten zien arkuei.
 
Berehala hasi ziren aldaketak: [[1009]]an, [[Al-Hakim bi-Amr Allah|Al-Hakim]] kalifak ([[996]]-[[1021]]) eta, batez ere [[Al-Hafiz]] kalifak ([[1130]]-[[1149]]). Azken honek arkuz osatutako galeria berri bat altxatu zuen erdiko patioaren inguruan. Puntadunak dira arku hauek, garaian egin ohi ziren bezala eta ez aurreko [[erdi puntuko arku]]ak bezala. [[Iztuku]]z dekoratu ohi zituzten eta oraindik baditugu haien adibideak.
 
[[Aiubtar leinua]]ren garaian, ostiraleko otoitz-leku izaera galdu zuen, Al -Hakim moskitakmeskitak hartu zuena.
 
[[Mameluko]]en garaian berrikuntza garrantzitsuak egin zituzten. [[1266]]an, [[Baibars I.a]] sultanak ([[1260]]-[[1277]]) ostiraleko otoitz-leku izaera itzuli zion berriro. Sarrerako minaretea ere berreraiki zuen eta, [[1303]]an, hiria eraso zuen lurrikarak eragindako kalteak konpondu zituzten.
 
Garai horretan 3 [[madrasa]] ere erantsi zizkioten: [[Baibars II.aka]]k [[1309]] aldera, Aqbugha emirrak [[1339]] aldera, minarete propioa eraiki ziolarik, eta, hirugarrena, [[1440]]an, Jawhar al-Qanqabairen garaian, ehorzketarako.
 
[[1397]]an, Adh-Dhahran [[Barquq]] sultanak minarete berria altxatu zuen, bi aldiz berreraiki behar izan zutena, [[1424]]an bata eta geroago, berriz. Qaitbey[[Qaitbay]] sultanak ere ([[1468]]-[[1496|96]]) minarete berria altxatu zuen eta, Qansawh[[Al-Ashraf alQansuh Al-GhawríGhuri|Qansuh Al-Ghuri]] sultanak ([[1501]]-[[1516]]) oraindik zutik dirauen [[minarete]] bikoitza eraiki zuen.
 
Otomandarren garaian, [[meskita]]ri beste aldaketa batzuk ere egin zitzaizkion, Abd-ar-Rahman Katkhudaren eskutik gehien bat. [[1753]]an, otoitz-tokiaren anpliaziozabalkuntza garrantzitsua egin zion, [[mihrab]] zaharraren atzean luzatuz eta [[mihrab]]a erdian kokatuz.
 
Ondo dekoratutako ate bikoitzaz irekitzen zen fatxada berria ere erantsi zion eta aldaketak egin zizkien beste fatxadei, aldi berean, bere [[mausoleo]] propioa ere altxatuz.
 
<gallery>
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 5.jpg|thumb|200px|Patioaren sarrera]]
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 7.jpg|left|thumb|200px|Otoitz-tokia]]
[[Fitxategi:Cairo al-Azhar 6.jpg|left|thumb|200px|Mihraba]]
</gallery>
{{commonskat}}
 
[[Kategoria:MeskitakEgiptoko meskitak]]
[[Kategoria:Kairoko eraikinak]]
[[Kategoria:X. mendean amaitutako eraikinak]]