Sistema metriko hamartarra: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Ksarasola (eztabaida | ekarpenak)
Ksarasola (eztabaida | ekarpenak)
22. lerroa:
 
Ondoren izandako eboluzioaren ondorioz, gaur egun sistema metriko hamartarraren garapena den '''[[Nazioarteko Unitate Sistema]] (SI sistema)'''<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Unitateen Sistema Internazionala|url=http://www.sc.ehu.es/sbweb/fisika/unidades/unidades/unidades.htm|sartze-data=2017-10-30}}</ref> erabiltzen da mundu osoan. Sistema hori 1960an onartu zen, hamaikagarren '''Pisu eta Neurrien Batzar Orokorrean'''.<sup><ref name=":0" /></sup> Hortik aurrera noiz behinka egindako Batzar Orokorretan sistema hori osatuz joan da eta zazpi oinarrizko unitate ditu, bakoitza oinarrizko magnitude fisiko bati dagokiona: '''[[metro]]''' (''[[luzera]]''), '''[[kilogramo]]''' (''[[masa]]''), '''[[segundo]]''' (''[[denbora]]''), '''[[ampere]]''' ([[korronte elektriko]]a), '''[[kelvin]]''' ([[tenperatura termodinamiko]]a), '''[[mol]]''' ([[substantzia kantitate]]a) eta '''[[kandela]]''' ([[argi-intentsitate]]a).<ref>{{Cite aldizkari|abizena=Etxebarria|izena=Jose Ramon|egile-lotura=Jose Ramon Etxebarria|izenburua=Neurri-izenak eta neurri -esamoldeak euskaraz.|aldizkaria=Euskera|argitaratze-lekua=Bilbo|liburukia=|alea=|data=2006-VI-19|urtea=2006|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/euskera/66568.pdf|sartze-data=2017-10-30|issn=0210-1564}}</ref> Gainerako magnitude fisikoen unitateak zazpi horietatik eratortzen dira. Halaber esan behar da, ezen oinarrizko unitateen definizioa findu eta zehaztu egiten dela fisikazko ezagutza eta teknologiaren zehaztasuna garatu ahala.
 
== Sistema berria ezartzeko zailtasuna ==
Neurri-sistema berri bat ezartzea zaila izaten da beti, nahiz eta sistema berria askoz errazagoa izan bihurketak egiteko. Urte askotako ohiturak eta erreferrentziak aldatu egin behar direnez, aldaketak buruhausteak sortzen ditu beti. Zailtasun hori ondo azaltzen da garai hartan [[Jose Maria Iparragirre|Iparragirreren]]k konposatu zuen ''Sistema metrikoa'' abestian:<ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Sistema metrikoari - Wikisource|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=eu|url=https://wikisource.org/wiki/Sistema_metrikoari|sartze-data=2017-12-15}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=Jose Mari Iparragirre: Olerkiak eta eresiak (Klasikoen gordailua).|argitaletxea=armiarma.eus|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=|url=http://klasikoak.armiarma.eus/idazlanak/I/IparragirreEresiak030.htm|sartze-data=2017-12-15}}</ref>
{|border="0" cellpadding="3"
|- valign="top"
|
[...]
 
''Kilometro, Ektometro''
 
''Dezimetro, Milimetro''
 
''Litro, Ektro, Setro, Netro;''
 
''Ai, au diabrukeria!''
 
''Zeinek adi lezake lenguaje ori?''
 
''Eta Eskola Maisu Jaunari''
 
''Asarratuta esan nion.''
 
|
|
 
''Kilometro, sistema berria''
 
''entenditu ez lezake;''
 
''diabrukeria oiek''
 
''ez dira sartuko nere buruan;''
 
''Eta libra, libra erdi,''
 
''laurden, laurden erdi''
 
''esan bearko antxinako moduan,''
 
''Ai, onen biziak!''
|}
 
== Erreferentziak ==