Ernetze: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t 95.124.173.74 wikilariaren aldaketak ezabatuz, EnzaiBot wikilariaren azken bertsiora itzularazi da.
Assar (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
1. lerroa:
[[Fitxategi:Sunflower seedlings.jpg|thumb|eight|250px|[[Ekilore]]en haziak '''erneketaernetzearen'''ren 3. egunean]]
'''ErneketaErnetzea''' edo '''hozitzea''' [[hazi]] bat garatu eta landare bihurtzen duen prozesuari deritzo. Prozesu hauhori burutu ahal izateko, haziak baldintza egokiak behar ditu.
 
ErneketakErnetzea hazia sor egoeratik ateratzen du. Haziak ez ezik, [[espora]]k ere ([[onddo]]enak, esaterako) ernamuindu daitezke.
 
'''Erneketa''' edo '''hozitzea''' [[hazi]] bat garatu eta landare bihurtzen duen prozesuari deritzo. Prozesu hau burutu ahal izateko haziak baldintza egokiak behar ditu.
 
Erneketak hazia sor egoeratik ateratzen du. Haziak ez ezik, [[espora]]k ere ([[onddo]]enak, esaterako) ernamuindu daitezke.
 
Landare [[fanerogamo|espermatofitoetan]] ([[gimnospermo]] eta [[landare loredun|angiospermoetan]]), [[ernalketa|ernalkuntzaren]] ondoren, [[obulu]]a eraldatu eta [[hazi]] bihurtzen da. Hazia landare enbrionario txikia da, [[enbrioi]] bat bere barnean duena (baldintza egokietan landare berri bat sortuko duena). Horretaz gain, haziek ere janari erreserba bat pilatzen dute ([[karbono hidrato|gluzido]], [[lipido]] eta [[proteina]]k) eta estalki edo tegumento bat dute, egitura osoa babesten duena.
 
ErneketaErnetzea ongi burutu ahal izateko, hazia toki egoki batera eramanda izan behar da, ohiko eragile barreiatzaileen bidez. IngurugiroIngurune egoki batean, hazia ernamuindu egingo da.
 
Ingurugiro horrek tenperatura, ura, oxigenoa eta argi egokiak izan behar ditu.
 
*tenperatura: hazi bakoitzak tenperatura zehatz bat eskatzen du, baina orokorrean muturreko tenperaturek (hotz edo bero handia) ez dute erneketa eragiten
 
IngurugiroIngurune horrek tenperatura, ura, oxigenoa eta argi egokiak izan behar ditu.
*ura: beharrezkoa da. Ura hazian sartu eta enbrioira iristen da, sor egoeran guztiz lehortuta dagoena. Urak [[entzima]] batzuk aktibatzen ditu eta metatutako erreserbak metabolizatu daitezkeen substantziak bihurtzen ditu
 
*tenperaturaTenperatura: hazi bakoitzak tenperatura zehatz bat eskatzenbehar du, baina orokorrean muturreko tenperaturek (hotz edo bero handia) ezernetzea oztopatzen dute erneketa eragiten.
*argia: beharrezkoa da hazi batzuentzat, baina beste batzuentzat ez.
*uraUra: beharrezkoa da. Ura hazian sartu eta enbrioira iristen da, sor egoeran guztiz lehortuta dagoena. Urak [[entzima]] batzuk aktibatzen ditu eta metatutako erreserbak metabolizatu daitezkeen substantziak bihurtzen ditu.
*argiaArgia: beharrezkoa da hazi batzuentzat, baina beste batzuentzat ez.
 
Ernamuintzeko gaitasuna oso aldakorra da hazien artean. Batzuek sor egoeran urte luzeetan egon daitezke eta ernamuintzeko ahalmenari eusten diote. Hein handi batean metatutako erreserba edo janariekin lotuta dago ahalmen hori. Oso ohikoa ez bada ere, hainbat kasutan [[Egipto]] zaharreko hilobietan zeuden haziak ernamuindu dira ingurugiro egoki batean jarri direnean.
 
Bi erneketaernetze mota daude: epigeoa eta hipogeoa. Lehenengoan [[kotiledoi]]ak lurzoru gainetik hazten dira (tipula, uraza, babarruna...), eta bigarrenean kotiledoiak lurpean geratzen dira (ilarrak, zerealak, etab)