Sexu-delitu: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
1. lerroa:
Espainiako Fiskaltza Orokorraren 2/90 Zirkularraren arabera, '''sexu-delitua''' beste norbaiten sexu-abusu askatasunari eginiko edozein eraso da, ohiko egoeretan indarkeria edo zuhurkeriaren bidez ekintza edo jokabideak oztopatuz. Era berean, ''Zigor Kode''ak sexu-delituak indarkeria edo larderiaren bidez pertsonaren askatasunean egiten zaion urraketari erreferentzia egiten dio hau da, pertsonaren adostasuna edo baimena funtsezko ezaugarria da. Izan ere, pertsonalitatearen garapena bermatu behar da, pertsonak tresna edo objektu gisa ez erabiltzeko helburuarekin. Betiere, ikuspuntu orokorretik aztertuz.
== Sexu-delitu motak ==
Sexu-delituetan lau delitu mota aurreikusten dira: Sexu-erasoa, sexu-abusua, sexu-jazarpena eta erakuts-zalakeria.
== Ezaugarritzea ==
Subjektu aktiboa munstro, arriskutsu eta erraz antzematen den pertsona bezala irudikatzen da. Nahiz eta, hori egia ez izan. Izan ere, delitugile sexuala gizabanako
Biktimaren ahaideak edo gertuko pertsonak izaten dira hala nola;
▲=== '''Subjektu aktiboaren profila''' ===
▲Subjektu aktiboa munstro, arriskutsu eta erraz antzematen den pertsona bezala irudikatzen da. Nahiz eta, hori egia ez izan. Izan ere, delitugile sexuala gizabanako “normala” da. Subjektu aktiboa, pertsona ona, adeitsua, langilea, zintzoa, jatorra eta familia egitura onetakoa izan daiteke. Ez dauka zertan, haurtzaro txarra edo sozialki baztertuta dauden pertsonak izan behar.<ref>{{Cite web|url=http://www.uma.es/psicologia/docs/eudemon/investigacion/perfil_psicologico_de_delincuentes_sexuales.pdf|izenburua=|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
▲Biktimaren ahaideak edo gertuko pertsonak izaten dira hala nola; Familiarrak (aita, neba-arrebak, osaba, aitona), auzokoak, entrenatzaileak, irakasleak, lagunak etab. Gehiengoak gizonezkoak dira 30 urtetik behera eta 31-50 urte bitartekoak.
Honez gain, pertsona hauek erlazionatzeko arazoak dituzte. Besteen onarpena bilatzen dute, baina beldurra dute arbuiatuak edo despreziatuak sentitzeko. Horregatik aldentzen dira pertsona helduengandik. Ez dira gai enpatizatzeko ezta helduekin lotura emozionalak edukitzeko. Helduen erantzukizunak onartzeko edo aitortzeko arazoak dituzte. Aipatu beharra dago, delitugile gutxik daukate parafiliaren bat.
25 ⟶ 24 lerroa:
Hau dela eta, subjektu aktiboak delitu sexualak egikarituko ditu umetan pairatutako sexu abusuak direla eta. Baina horrek ez du esan nahi denek abusu sexualak sufritu dituztenik. Horrenbestez, txikitan pornografia ikustera behartuak izan direnak ere izan ahal dira.
===
Biktimak, 12 urte baino gutxiagokoak, 18 urte baino gutxiagokoak eta adinekoak sailkatzen dira. Gizonak emakumeekin alderatuz, eraso sexualak 1-3 proportzioan sufritzen dituzte. 2010 urtean eginiko ikerketa kontutan hartuta hurrengo emaitzak ondorioztatu ziren<ref>{{Erreferentzia|izena=Soria Verde, Miguel|abizena=Angel.|izenburua=El agresor sexual y la víctima|argitaletxea=Marcombo/Boixareu Universitaria|data=1994|url=https://www.worldcat.org/oclc/728642838|isbn=9788426709844}}</ref>:
▲<u>Mutilak:</u> 6-12 urte bitartean, orokorrean familia arlotik kanpo sufritzen dute.
Aipatu beharra dago, umeak adin goiztiarretatik sufriarazi ahal ditzaketela, 4 urte baino gutxiago, 4-6 urte bitartean, 6-13 urte bitartean eta 13 urtetik gorakoak.
36 ⟶ 34 lerroa:
Bestalde, delitu mota hauetako biktima izateak ondorio psikologikoak sorrarazten ditu. Kasu askotan, biziartekoak izaten dira. Ondorio psikologikoak epe laburrean eta luzean banatzen dira; Epe laburreko ondorioak, sexu abusu jarraituak izaten direnean, abusuarekiko integrazio prozesua eraikitzen da, errealitatearen pertzepzio distortsioaren bidez. Bertan, biktimak jarduerara ohitzen da, normaltasunez eta etsipenez harturik. Horretaz aparte, antsietatea, nahasmendua, erruduntasuna, depresioa, estutasuna, emozio menpekotasuna izaten dute. Epe luzeko ondorioak, ordea, arazo psikopatologikoak garatu ditzakete hala nola; Identitate bipolarra, antsietatea, depresioa, substantziekiko mendekotasuna pairatu dezakete. Zifra beltza oso handia da, biktimek delitua salatzeko beldurra, lotsa, erruduntasuna, justiziarekiko mesfidantza sentitzen dutelako.
===
▲ <u>-Arrantzalea:</u> Delitugile honen operazio basea ez da bere etxea, askotan beste hiri batera joango da biktimak bilatzera, “arrantza bidai” batean bezala.
▲ -<u>Oportunista:</u> Ez da ehiztaria ezta arrantzalea, bere eguneroko bizitzaren jarduerak egiten dituen bitartean, delitua burutzeko aukera ikusten badu aprobetxatzen du.
▲ -<u>Tranpa-jartzailea:</u> Okupazio edo lanpostu konkretua aukeratzearen edo egoera konkretua sortzearen ondorioz, delitugileak biktimak eskura izaten ditu engainuen bidez.
== Arrisku faktoreak ==
=== Sexuaren sozializazioa ===
===
▲ Gazte garaia gauza askotarako une kritikoa izaten da. Sexuaren inguruko distortsioak sortzeko une aproposa da. Elementu zehatz batzuk gaztea ahulagoa egin dezakete eta horrek delitu sexualak burutzea ekarri ditzake. Adibidez; Adingabearen abandonua, adingabeen abusu sexuala, bakartasuna edo isolamendu soziala, autoestima defizita, alkoholaren abusua eta zuzeneko esperientzia sexual bortitzak bizi izana.<ref>{{Cite web|url=http://eprints.ucm.es/37545/1/T37179.pdf|izenburua=|sartze-data=|egunkaria=|aldizkaria=|abizena=|izena=|egile-lotura=|hizkuntza=|formatua=}}</ref>
▲ Kultura bakoitza bere berezitasunak izaten ditu. Indarkeri jarrerak dauden herrialdeetan, emakumeen aurka hain zuzen ere, ''sexu-delitu'' tasa altuenak dituzte. Emakumearen aurkako jarrera bortitzen eta mito bortitzen artean harremana dago. Hortaz, emakumeen bortxatu nahia eta gozatzearen mitoak nabarmenak dira. Kultura batzuetan mito horiek zabalduta daude. Gizonaren kontrol eta autoritate jarrera bizi-estilo gisa hartzen da. Jarrera negatibo hauek pertsonengan paper garrantzitsua jokatzen dute, delitu sexualak burutzearen motibazioa sortuz. Bestalde, mezu publiko batzuk (publizitatea, albisteak, sare sozialak etab) emakumearen berdintasuna zalantzan jartzen dute, delitugile sexualetan delitua burutzeko legitimazio pentsapena sorraraziz.
=== Distortsio kognitibo anitz eta enpatia defizita ===
Besteen emozioak interpretatzeko zailtasunak edukitzeari deritzo. Beraz, bortxatzaile batek pentsatu dezake begirada batekin biktimak harreman sexualak izateko gogoa daukala, nahiz eta nahi ez izan. Distortsioak dituztenak abusu sexualak sufritu dituzte. Distortsioak autokontrola apurtzen laguntzen du. Familia eremuan ematen diren ''sexu-delituen'' kasuan, delitugileak biktimarekin duen jarrera normaltzat hartzen da, esperimentatu nahiaren sentzazioaren distrotsioak edukiz. Hots, delitugilleak beti delituari uko egiten dio. Emakumea probokatzailea bezala ikusten da.
===
== Erreferentziak ==
| |||