Lurrazal: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
|||
11. lerroa:
== Lurrazal ozeanikoa ==
{{sakontzeko|Lurrazal ozeaniko}}
[[Lurrazal ozeaniko]]ak lurraren azaleraren %75 betetzen du. Ozeanoaren hondoa eratzen du eta 10 kilometroko lodiera du. Basaltoz osatuta dago, arroka bolkaniko beltz eta dentso bat da. Batzuetan, olibino kristal berdeak ere izaten ditu. Lurrazal ozeanikoaren konposizio kimikoa homogeneoa da.Lurrazal ozeanikoa sedimentu geruza batek estaltzen du eta kontinenteetatik hurbil lodiera handia izan dezake geruza horrek. Baina ozeanoaren erdiko aldean litekeena da oso gutxi egotea edo sedimenturik ez izatea. Lurrazal kontinentala baino meheagoa da eta hiru mailetan ezberdindu daiteke. Beheko maila [[mantua]]ren goian kokatzen dena da, hirugarren maila deiturikoa, hauen arteko muga [[Mohorovičić etenunea|Mohorovicic diskontinuitateak]] ematen du. Geruza hau [[gabro]]z, [[arroka plutoniko]] basikoz, osatuta dago. Honen gainean [[basalto]]z osaturiko bigarren maila kokatzen da, gabroen konposizio bereko [[arroka bolkaniko]] basikoa. Maila honen beheko aldea lodiera handiko [[dike]]ez osatutako gunea da, goiko aldea aldiz, basaltozko [[kuxin laba]]z osatuta dago. Laben eta itsasoko uren arteko kontaktuaren eraginez sortutako solidifikazio azkarreko egiturak dira kuxin labak. Basaltoen gainean lehenengo maila dago, sedimentuz osatua, ozeano erdiko gunea [[sedimentu pelagiko]]z osatua hauek kostalderantz joan ahala terrigenoagoak bihurtzen direlarik. Hawaii eta Islandia basaltoaren pilaketaren adibideak dira.
Lurrazal ozeanikoaren arrokak kontinentalarenak baino gazteagoak dira (180 milioi urte gutxi gorabehera ) eta dentsoagoak (3,0 g/cm3). Lurrazal ozeanikoa osatzen duten arroka basaltikoak 7 km-ko lodiera dute eta 3,0g/cm3 dentsitatea. Horregatik, kontinentala lodiera handiagokoa eta dentsitate gutxiagokoa ur gainean lurrazal ozeanikoa baino gehiago flotatzen du. Lurrazalean osatzen diren arroka igneoak , arroka bolkanikoak deritze eta granito meheezkoak dira. Adibiderik garrantzitsuena basaltoa da. Arroka hau, berde iluneko kolorea du nagusi, silikato mineraletan aberatsa da eta burdin (Fe) eta magnesioa (Mg) kantitate nabariak dituzte. Burdina duenez, granitoa baino dentsoagoa da. Basaltoa eta berarekin zerikusia duten hainbat arroka lurrazal ozeanikoa osatzen dute, baita sumendi asko ere itsaso eta ozeanoetan nahiz kontinentean. Garrantzi berdinekoa izan zen lurrazal ozeanikoa 180 milioi urte baino gehiago zituelarik aurkitu izana. Gainera, aurkitutako sedimentu pilaketak oso meheak eta ez kilometro askotakoak ziren, zientzialariak esan zutenaren guztiz kontrakoa.
Ozeanoen hondoaren hedaduraren teoriaren arabera, dortsalak litosferako hausturak dira eta hortik mantuko materiala ateratzen da. Ateratako materiala laba basaltikozko koladak dira. Solidotzerakoan, lurrazal ozeanikoa eratzen du labak eta orduan, bi alboetarantz bultza egiten du. Horren ondorioz, ozeanoa zabaltzea behartzen du eta kontinenteak beraien artean urruntzea ere. ▼
Lurrazal ozeanikoa mugimenduan dago zinta eramaile bat izango balitz bezala, dortsaletik urruntzen. Horren ondorioz, tentsioa lurrazala apurtu eta magma ateratzeko bideak eratzen dira; lurrazal ozeanikoaren zati berriak sortzeko. Inbestigatzaile batzuk magnetismo altuko eta intentsitate bajuko magnetismoko bandak aurkitu zituzten. 1963 urterarte modelo hau, edozein aldakuntza magnetikoari aurre egiten dio; Fred Vine eta D.H. Matthews frogatu zuten intentsitate altuko eta bajuko bandak Hess-en lurrazal ozeanikoaren zabalkuntzaren kontzeptua babesten zuten. Vine eta Matthews iradoki zuten intentsitate altuko magnetismo bandak erregioak dira, non, lurrazal ozeanikoaren paleomagnetismoa polaritate normala duen. Horregatik, arroka hauek lurraren kanpo magnetikoa indartzen dute. Ondorioz, intentsitate bajuko bandak erregioak dira, non, lurrazal ozeanikoa polarizatuta dagoela. Eta horregatik, kanpo magnetikoa ahultzen du.
▲Ozeanoen hondoaren hedaduraren teoriaren arabera, dortsalak litosferako hausturak dira eta hortik mantuko materiala ateratzen da. Ateratako materiala laba basaltikozko koladak dira. Solidotzerakoan, lurrazal ozeanikoa eratzen du labak eta orduan, bi alboetarantz bultza egiten du. Horren ondorioz, ozeanoa zabaltzea behartzen du eta kontinenteak beraien artean urruntzea ere.
==== Lurrazal ozeanikoaren banaketa ====
| |||