Lurrazal: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
3. lerroa:
[[Fitxategi:Earth-cutaway-schematic-numbered.svg|300px|thumb|Lurraren egitura. '''1:''' lurrazala.]]
[[Fitxategi:Erdkruste.jpg|thumb|300px|Lurrazal motak [[mantu]]aren gainean.]]
'''Lurrazala''' [[Lurra]]ren geruzarik azalekoena da. Lurrazala lurraren %1 baino gutxiago da. Bi mota ezberdin daude: [[lurrazal kontinental]]a eta [[lurrazal ozeaniko]]a. Ez du lodiera konstantea: [[hondo ozeaniko]]etan 7 km eta [[kontinente]]etako gune menditsuetan 70 km izatera heldu daiteke. Geruza honetan, elementu ohikoenak [[silizio]]a eta [[oxigeno]]a dira. Lurrazal ozeanikoare konposizio kimikoa nahiko homogeneoa du, kontinentala berriz mota askotako harriz osatua dago. Lurrazala prozesu igneoen ondorioz sortu da. Lurrazal kontinentala gehien bat [[Granodiorita|granodioritaz]] osatuta dago eta lurrazal ozeanikoa gehien bat basaltoz.<ref>{{Erreferentzia|izena=Tarbuck, Edward|abizena=J.|izenburua=Ciencias de la tierra una introducción a la geología física|argitaletxea=Pearson Educación|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/63530910|edizioa=8a ed|isbn=8420544000}}</ref>
Lurrazalaren tenperatura handitzen da sakonerarekin, mantuko limitean gutxi gorabehera 200ºC-tik 400ºC-tarako tenperaturara iritsi daiteke.Mantuko goiko zatia eta lurrazala,litosfera osatzen dute. Mantuko konbekzio korronteak eragiten dute plaka tektoniken mugimenduak.
Lurreko geruzetatik, lurrazala da zuzenean iker daitekeen bakarra, azaleko arroken eta zundaketen bidez lortutako arrokak aztertuz. Oraindik ezin izan da lurrazal kontinental eta ozeanikoa zeharkatzen duen zundaketarik egin, beraz sakoneko egitura eta konposizioari buruz dakigun guztia ikerketa geofisikoetatik atera da. S eta P uhinek lurrazalean zehar izandako abiaduraren bidez lurrikarak noiz eta non gertatu diren jakin dezakegu. Abiadura horiek laborategian aztertzen dira, uhinek zeharkatutako arroken konposizioa eta izaerari buruzko hipotesiak eratuz. [[Andrija Mohorovicic|Andrija Mohorovic]] sismologoak 1910. Urtean uhin sismikoen abiadura ezberdinak aztertuz, lurrazal azpian dauden [[etenune sismikoak]] definitu zituen. Lurrazal azpian dauden etenguneak uhin sismikoen abiaduran eragina dauka eta horrela lurrazal kontinentalaren eta lurrazal ozeanikoaren lodierak jakin daiteke, uhin sismikoen abiadurak ezberdinak direlako. Moho etenunea, lurrazala eta mantuaren arteko muga zehazten du, abiadura sismiko ezberdinak dituzten eremuak direlako. Etenune honen izena [[Andrija Mohorovicic|Andrija Mohorovic]] bere aurkitzailearen omenez jarri zuten. ▼
▲Lurreko geruzetatik, lurrazala da zuzenean iker daitekeen bakarra, azaleko arroken eta zundaketen bidez lortutako arrokak aztertuz. Oraindik ezin izan da lurrazal kontinental eta ozeanikoa zeharkatzen duen zundaketarik egin, beraz sakoneko egitura eta konposizioari buruz dakigun guztia ikerketa geofisikoetatik atera da. S eta P uhinek lurrazalean zehar izandako abiaduraren bidez lurrikarak noiz eta non gertatu diren jakin dezakegu. Abiadura horiek laborategian aztertzen dira, uhinek zeharkatutako arroken konposizioa eta izaerari buruzko hipotesiak eratuz. [[Andrija Mohorovicic|Andrija Mohorovic]] sismologoak 1910. Urtean uhin sismikoen abiadura ezberdinak aztertuz, lurrazal azpian dauden [[etenune sismikoak]] definitu zituen. Lurrazal azpian dauden etenguneak uhin sismikoen abiaduran eragina dauka eta horrela lurrazal kontinentalaren eta lurrazal ozeanikoaren lodierak jakin daiteke, uhin sismikoen abiadurak ezberdinak direlako. Moho etenunea, lurrazala eta mantuaren arteko muga zehazten du, abiadura sismiko ezberdinak dituzten eremuak direlako. Etenune honen izena [[Andrija Mohorovicic|Andrija Mohorovic]] bere aurkitzailearen omenez jarri zuten.<ref>{{Erreferentzia|izena=Apraiz Atutxa, Arturo,|abizena=1967-|izenburua=Plaka-tektonika : lurraren funtzionamendua ulertzeko teoria|argitaletxea=Udako Euskal Unibertsitatea|data=2005|url=https://www.worldcat.org/oclc/433323972|isbn=8484380750}}</ref>
== Lurrazal ozeanikoa ==
| |||