Martin Azpilkueta: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t +biografia infotaula automatikoa
No edit summary
1. lerroa:
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
 
'''Martin Azpilikueta Jauregizar'''<ref>Dokumentazioan ''Azpilicueta'', ''Azpilcueta'' eta ''Aspilcueta'' ere topa daitezke.</ref> ([[Barasoain]], [[1492]]ko [[abenduaren 13]] - [[Erroma]], [[1586]]ko [[ekainaren 21]]), izengoitiz '''''Doctor Navarrus''''', [[Nafarroako Erresuma|nafar]] pentsalari eta kanonista izan zen. BereHaren garaiko intelektualikintelektual garrantzitsuenetakotzatnagusietakotzat jotzen da.
 
== Biografia ==
[[Baztan]]dar jatorriko familia [[agaramontar|agramondar]] batean jaio zen. Aita Martin Azpilikueta eta ama Maria Jauregizar izan zituen. Bizitzako lehen urteak [[Barasoain]]en eman eta gero, hamaika urte zituenean [[filosofia]] eta [[teologia]] ikasten hasi zen. [[1509]]an [[Alcalá de Henares]]ko unibertsitatean ibili zen ikasle. [[1510]]ean, [[Gaztelako Erresuma]]k Nafarroari eraso egitean, familiarekin batera [[Tolosa Okzitania|Okzitaniako Tolosara]] iragan zen. Bertan [[zuzenbide kanoniko]]a eta [[zuzenbide zibil]]a ikasi zituen. Doktoradutza iritsirik, Tolosa eta [[Cahors]]eko unibertsitateetan eskolak eman zituen.
 
Tolosan apaiz bihurtu eta [[1523]]an Nafarroara itzuli zen. Hurrengo urtean, erlijioko botoak egin zituen [[Orreagako kolegiata|Orreagako]] kalonje agustindarren monasterioan. [[1524]]tik aurrera, hamalau urtezurtean [[Salamanca]]n irakasle izan zen, eta bere ezagupenei esker ospe handia hartu zuen. [[Karlos Habsburgokoa|Karlos I.a Espainiakoa]] enperadorearen aginduz, [[Coimbra]]ko unibertsitate sortu berrira joan zen irakasle; [[1555]]ean jubilatu eta Nafarroara itzuli arte eragin handia izan zuen [[Portugal]]go pertsona garrantzitsuhandiki askorengan.
 
[[1577]]an, 85 urte zituela, [[Filipe II.a Espainiakoa|Felipe II.ak]] [[Bartolome Karrantza]] [[Inkisizioa]]ren aurrean defenda zezalazezan eskatu zion. Gorabehera askoren ondoren, auzia [[Erroma]]ra eramatea agindu zuen [[Pio V.a]]k, eta hara joan ziren defendatua eta defendatzailea. Erroman Pio V.a, [[Gregorio XIII.a]] eta [[Sixto V.a]]ren aholkularia izan zen. Bertan hil zen 94 urterekin.
 
== Lanak ==
33. lerroa:
* ''Tratado de Juditiis''.
 
BereHaren lan guztiak [[Venezia]]n argitaratu zituzten [[1598]]an ''Compendium horum omnium Navarri operum'' izenburupean.
 
== Bibliografia ==
39. lerroa:
* [http://www.analecta-editorial.com/ARIGITA_Y_LASA__El_Dr_Navarrro_Martin_de_Azpilcueta.htm Mariano Arigita y Lasa. ''El doctor navarro don Martín de Azpilcueta y sus obras : estudio histórico crítico''], [[Analecta Editorial]], [[Iruñea]], [[1998]].
* [[Joxe Azurmendi]]: "Nafarroatik Nafarroara" in Pruden Gartzia: ''Nafarroako auziaz'', Donostia: Elkar, 2015. ISBN 978-84-9027-443-9
* Batzuen artean: ''Estudios sobre el Doctor Navarro : en el IV centenario de la muerte de Martín de Azpilcueta'', Eunsa (Ediciones Universidad de Navarra, S.A.), [[Barañain]], [[1988]].
* Pruden Gartzia: ''Nafarroako auziaz'', Donostia: Elkar, 2015. ISBN 978-84-9027-443-9
* Ramón Martínez Tapia: ''Filosofía política y derecho en el pensamiento del siglo XVI : el canonista Martín de Azpilcueta'', Colegio Notarial de Granada, [[Granada (argipena)|Granada]], [[1997]].
47. lerroa:
 
== Martin Azpilikuetaren oroipena ==
[[1992]]an, Martin Azpilikuetaren jaiotzaren bosgarren mendeurrenaren harira, haren omenezko eskultura bat jarri zen Barasoainen, [[Oloritz]]en bizi den [[Juan Manuel Campos Mani]]k egina. Bertan berak esandako esaldi bat hiru hizkuntzetanhizkuntzaz (latin, euskara eta gaztelaniaz) dakarrenadakar; euskarazko bertsioan, ''Herriak du agintea'' irakur daitekedio<ref>''[[La Voz de la Merindad]]'', 196. alea, 39. or.</ref>.
 
[[2004]]an [[Nafarroako Gobernua]]ren [[Nafarroako Administrazio Publikoaren Institutua]]k [[Martin de Azpilicueta saria]] ezarri zuen, administrazio publikoen jarduerari, Nafarroako sektore publikoari eta foru zuzenbide zibilari buruzko ikerketak eta azterlanak sustatzeko.