Zubi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[Irudi:GoldenGateBridge-001.jpg|thumb|300px|San Frantziskoko ''Golden Gate'' zubi eskegia]]
'''Zubia''' [[eraikin]] mota bat da, [[ibai]], [[errepide]], [[trenbide]], [[
== Historia ==
[[Irudi:Roman aqueduct Tarragona.jpg|left|thumb|300px|Tarragonèseko akuedukto erromatarra]]
Ziurrenik lehenengo zubiak [[natura]]k berak sorturikoak izan ziren, erreka baten gainean eroritako zuhaitz batek osatu zezakeen, adibidez. Historiaurean jada gizakiak zuhaitzez edo harriekin egindako pasabideak erabiltzen zituen errekak zeharkatzeko. Hasierako zubi hauek ez ziren oso onak eta nekez jasan zitzaketen [[pisu]] handiak. Estruktura hobeen beharrak zubien garapena bultzatu zuen. Erromatar Inpreioan erabili zen lehenbizikoz arkua zubiak eta akueduktoak eraikitzeko. Estruktura honi esker zubiek askoz balditza gogorragoak jasan zitzaketen denbora luzeagoz, zubi erromatar askok oraindik zutik dirautelarik.
9 ⟶ 12 lerroa:
XIX. mendean industrial iraultzarekin batera burdina erabiltzen hasi ziren zubien eraikuntzan. Hau ordea ez zen oso egokia pisu handiak eusteko, burdinak ez baitzuen indar elastiko nahikorik. Zubien eraikuntzarako altzairua erabiltzen hastearekin batera zubi luzeagoak egitea lortu zen, hauetako asko Gustave Eiffelen ideiak jarraituz.
== Zubi motak ==
Sei zubi mota nagusi daude: habe zubiak, mentsula zubiak, arku zubiak, zubi eskegiak, zubi tenkatuak eta puntelatuak.
<gallery>
Irudi:GG-ftpoint-bridge-2.jpg|Golden gate zubi eskegia.
Irudi:Puente AlcántaraR.jpg|Alkantarako arku zubia.
Irudi:Puente Rosario-Victoria 2.jpg|Rosario-Victoria mentsula zubia.Zubi tenkatuak hauen eratorriak dira.
Irudi:Stuttgart-cannstatt-eisenbahnviadukt.jpg|Habe zubia (Stuttgart Cannstatt Eisenbahnviadukt).
</gallery>
=== Erabileraren arabera ===
[[Irudi:Karlův most.jpg|thumb|300px|Pragako Karlos oinezkoentzako zubia.]]
Zubi bat trenbide batentzat, errepide batentzat, oinezkoentzat edota ur zein gas hodientzat eraikia izan daiteke. Eraikia izan den helburuaren arabera murrizketak izango ditu. Adibidez, autobide bateko zubia ziurrenik ezingo dute oinezkoek erabili.
Zubi askoren azpialdeak, edo zubipeak, etxe gabeko jende askorentzako gotorleku bilakatu dira.
[[Akuedukto]] bat ura garraiatzeko erabiltzen den zubi bat da, biadukto baten antzera altuera berean dauden bi puntu elkartuz.
=== Zubi dekoratibo eta zeremonialak ===
Irudi politagoa emateko zubi asko beharrezkoa baino altuagoak eraikitzen dira. Zubi hauek ohikoak dira asia ekialdeko estiloko lorategietan eta "ilargi zubi" deritzaie.
[[Jauregi]] askotako zelaietan ere zubi asko aurki daitezke, errekatxo artifizialak zeharkatuz. Zubi hauek helburu praktikoa baino beste esanahi batzuk dituzte.
== Taxonomia estrukturala eta eboluzionarioa ==
Zubiak beren estrukturan [[tentsio]], [[konpresio]], [[flexio]] eta [[ebakitze tentsio]]
== Eraginkortasuna ==
▲Zubiak beren estrukturan tentsio, konpresio, flexio eta ebakitze tentsio indarren banaketaren arabera sailka daitezke. Zubi gehienetan lau indarrak agertzen diren arren, normalean gutxi batzuek egiten dute lan handiena.
Zubi baten [[eraginkortasun]] estrukturala zubiaren pisuaren eta eutsi dezakeen pisuaren arabera neurtu daiteke. Esaterako zubiaren pisu unitateko honek zenbat pisu eutsi ditzakeen izan daiteke eraginkortasuna neurtzeko modu bat. Hau da, zubiak bere pisua zenbat aldiz eutsi dezakeen.
Eraginkortasun ekonomikoari dagokionez beste faktore batzuk izango dira kontutan hartzekoak: zubiaren eraikuntza, materialak, kokapena, zubia izateak suposatzen duen aurrezkia beste bide batzuk erabili ordez, beharra... Gerta daiteke zubi baten eraginkortasun ekonomikoa oso ona izatea baina eraginkortasun estrukturala aldiz txarra. Hau gertatzen da, esaterako, konpresio indarra erabiltzen duten zubietan. Eraginkortasun etruktural eskasa duten arren ekonomikoki oso eraginkorrak izan daitezke, beharrezko materialak gertu dauden lekuetan. Beste batzuetan garrantzi handiagoa du itxurak. Zubiak oso handiak baldin badira berriz, normalean eskegiak izan beharko dira.
== Instalazio bereziak ==
[[Irudi:Storstrom side.jpg|thumb|300px|Storstrøm zubia (Danimarka), 3199 metroko luzerakoa.]]
Zubiek instalazio bereziak izan ditzateke beren baitan, Bratislavako Nový Most zubiko [[dorre]]ak duen [[jantoki]]aren antzera. Zubi eskegien dorreak antenak jartzeko erabil daitezke. Zubiak linea elektrikoa eramateko ere erabil daitezke [[Storstrøm zubia]] bezala.
==Ikus, gainera==
*[[Bizkaiko Zubi Esekia]]
*[[Trespondeko zubia]]
{{Commons|Bridge|Zubi}}
[[Kategoria:Zubiak]]
| |||