Lemuriformes: berrikuspenen arteko aldeak

{{argitzeko|Strepsirrhini azpiordenako MadagaskarkoMadagaskarreko primate endemikoei|lemur (argipena)}}

'''Lemuriformes''' [[Strepsirrhini]] azpiordenaren bi taldeetako bat da. Oro har, '''lemur''' izenarekinizenaz dira ezagunak, baina izen hori ez da oso zehatza, lemur gisa izendatzen diren taldeetako batzuk ez direlako [[primate]]ak ere.

Lemuriformesak modu naturalean [[Madagaskar]]ren bizi dira (eta inguruaninguruko daudenzenbait irletakouhartetan batzuetan,bizi nahiz eta gizakiek sartu zituztela uste den)dira. [[Fosil]]en ebidentziakfrogak adierazten duenean Madagaskarreradutenez, [[Afrika]]tik Madagaskarrera iritsi ziren, hauuhartea [[Gondwana]]tik bereizi ondoren.<ref>[http://www.pbs.org/edens/madagascar/creature2.htm What's a lemur?]</ref> Bitartean, euren arbasoak munduan zehar hedatu ziren gaur egun ezagutzen ditugun [[primate]] espezie ezberdinakespezieak emateko, baina Madagaskarren erasotzaile zuzenik ez zutenez, [[intsularitate]] egoera emangertatu zen. Bertan espezie ugaritanugari bereizisortu ziren, eboluzioaren ondorioz. Txikienek 30 grg dituzte (''[[Microcebus myoxinus]]'') eta primaterik txikienak dira. [[Indri]]ak 10 kilogramokokiloko pisua da eta LemuriformerikLemuriformesik handiena da. Hala ere, egon dira [[gizaki]]ak desagertarazitako hainbat espezie, horietako batzuk 240 kg arteko pisuarekin.pisukoak,<ref name=Strier>Strier, Karen B. ''Primate Behavioral Ecology'' Allyn and Bacon, Boston, 2000.</ref> Hauek inoiz egonizan diren primaterik handienak ziren. Orokorrean, txikiak direnak gauez bizi dira eta handiak, direnak egunean zeharegunez.

[[Cheirogaleidae]] familiakoak orojaleak dira. Euren dietan: [[fruitu]]ak, [[lore]]ak eta [[hosto]]ak daudejaten etadituzte, baita [[intsektu]], [[armiarma]] eta [[ornodun]] txikiak ere. Beste LemuriformeLemuriformes guztiak belarjaleak, dira nahiz eta batzuetan intsektuak jan.

LemuriformeekLemuriformesek kontrajarrikontrajar ahal direndaitezkeen [[erpuru]]ak eta behatz luzeak dituzte, baina euren isatsak ezin dira bildu. Atzaparren ordez, azkazalak dituzte. Espezie guztiek [[tapetum lucidum]] bat<nowiki/>a dute, gauez ikustea baimentzen diena. Uste denez, oso kolore gutxi ikus ditzakete baina horren ordez oso usaimen ona dute.<ref name=Strier />

LemureekLemurreek gizarte [[matriarkatu|matriarkala]] dute. Batez ere zuhaitzetan bizi dira eta enborrean gora eta behera mugitzen dira zuhaitzean zehar, ''[[Maki lemur|Lemur catta]]'' izan ezik, batez ere lurrean bizi delabaita.

Espezie guztiak bizi dira arriskuan eta asko azkeneko mendeetan desagertugaldu dira. Euren bizi esparruaBizi-esparru oso txikia denezdutenez, hauenhaien aldaketak desagerpenakespezieak ekarsuntsi ditzakelitzake.