Biosfera: berrikuspenen arteko aldeak

'''Biosfera,''' [[ekologia]]n, lurrekoLurreko izaki bizidun guztiak osatzen duen [[sistema]] da, inguratzen duen medio fisikoarenfisikoa barne. BainaHorrez gain biosfera batzuetan ere erabiltzen da bizitza garatzen den lekua adierazteko, biosfera [[litosfera]]ren, [[hidrosfera]]ren eta [[Lurraren atmosfera|atmosferaren]] multzoa dabaita.

Biosfera [[ekosistema]] globala da. BiosferaTermino terminoahau adierazteko badaude sinonimo bi, ekosfera eta biogeosfera.

Termino hau [[Eduard Suess]]ek geologoak sortu zuen 1875ean, baina biosfera kontzeptu ekologiko gisa 1920ko hamarkadan definitu zuen Vladimir I. VernadskikVernadski-k, eta 1935ean Arthur TansleykTansley-k ekosistemaren terminoa garatu zuen. Biosfera garrantzi handiko kontzeptua da [[astronomia]]n, [[geologia]], [[geokimika]], [[klimatologia]], paleogeografia, biogeografia, [[eboluzio|eboluzioa]]an eta, oro har, Lurreko bizitzari buruz diharduten zientzia guztietan. Ekosistema guztiak barneratzen ditu, handiak nahiz txikiak.

Dimentsio irregularren kapa argal bat osatzen du. Era berean, [[biomasa]]ren dentsitatea irregularra da ere, dibertsitatearenadibertsitatearen eta lehen ekoizpenarena.ekoizpenaren Azaletikdentsitatea hedatzenirregularra da. etaAzalean zein [[ozeano]] eta itsasoen hondoanhondoetara hedatzen da. BertanAzken hauetan garatu zen lehenengo aldiz, kontinenteen azalagatik, eta lurrazalaren azaleko mailetan, non bizitza aurrera egiten duen leku, dentsitate baxuarekin, eta harrien poroenporo eta zirrikituen artean.

=== OzeanoaOzeanoak ===

[[Ozeano]]etan [[bizi]]tza azaleko geruzan kontzentratzen da, azalekozona geruzanfotikoan, argia sartzen denda tokianeta. [[Kate trofiko]]a hemen hasten da fotosintetizatzaileekin, gehien bat zianobakterioak eta [[protisto|protistak]] direnak, normalean planktonikoak eta zelulabakarrak. Bizitzaren garapenarentzatgarapenerako faktore mugatzaileak, dira hemen ezinbesteko mantenugai esentzialbatzuk batzukdira, burdina bezala:kasu. urriaElementu dakimiko horiek urriak dira eta [[produktibitate]] maximoak aurkitzenkontinente dituguondoko itsaso hotzetan eta eskualde tropikal batzuetan, kontinenteaurkitzen ondoan daudenakditugu, bertanzeinetatik korronteak [[janari|elikagaiak]] azaleratzen ditu itsas hondotik azaleratzen dituen. Toki horietatik kanpo, latitude beroetako eskualde pelagikoak (itsas zabalean) latitude beroetatik basamortu biologikoak dira, bizitza dentsitate gutxirekintxikia dutenak. Itsas ekosistema aberatsenakaberats eta konplexuenak dira tropikalak, eta oso sakontasun gutxitaragutxira garatzen dira,direnak (metro batzuetara bakarrik,) bentiko bizitzanbizitza aberatsakhandia dira, ertzaren ondoan;dutenak. adibideAdibiderik argiena [[koral-uharri]]a da.

=== KontinenteaKontinenteak ===

[[Kontinente]]etan kate trofikoak lurrekolandare landareetanlurtarretan hasten dira,. erroekErroek ura mugiarazten dute hostoetara eta hor lurruntzen dira. Arrazoi honegatikhorregatik kontinenteetako faktore mugatzaile nagusia kontinenteetanlurzoruko uraren presentzia da. lurzoruan,Beste tenperaturarekinfaktore bateragarrantzitsu bat tenperatura da, aldakorragoa dena itsasoetan, bertan uraren [[bero espezifiko]]ak finkatzen du giro oso egonkor eta homogeneoak.