|
[[Erromatarrak Euskal Herrira]] K.a. 178an iritsi eta euskaldunen lurraldean haien egitura politikoa zabaldu zuten. Penintsula iberiarretik [[Ebro]] ibaian gora Zaragoza (Caesarausta Magna) eta Jakan barrena sartu ziren. Iparraldetik, berriz, K.a. 56an Saint Bertrand de Comminges-en (Lugdunum convenarum) barrena.
[[Pirineo]] eta Garona artean Bordel izendatu zuten hiriburu K.a. 56an. Geroago, K.o. II. mendean, bederatzi herri euskaldun bilduko dira Novempopulanian: Boiatium ([[Buch]]), Aquensium ([[Dax]]), Tarusates ([[Aire]]), Elusatium ([[Eauze]]), Ausciorum ([[Auch]]), Bigorra ([[Tarbes]]), Convenarum ([[Saint Bertrand de Comminges]]), Consoranorum ([[Saint Lizier]]) eta Iloronensium ([[Oloron]]). Beste autore batzuk hiru gehitzen dituzte 12 direla esateko: Vasatica ([[Bazas]]), Lactoratium (Le[[ctoure]]) eta Benearnensium ([[Lescar]]).
[[Pirineo]] eta [[Loira]] artean hiru probintzietan banatu zuten III. mendean: '''Novempopulania''', Akitania Lehena eta Akitania Bigarrena. ''Rhin'' ibaia igaro ostean sueboak, alanoak eta bandaloak [[Galia]], Akitania eta '''Baskonia-Novempopulania''' zeharkatuta [[Hispania]]n sartu ziren. Honorio erromatarrak bisigodoeen esku utzi zuen Akitania Bigarrena (418) eta Waliak erresuma hori antolatu zuen [[Tolosa]]n. Frankoek [[Bordele]] eraso zuten 498an eta Suatrio kondea preso hartu. [[Klovis I.a]] errege frankoak [[Alariko II.a]] bisigodoa garaitu eta hil egin zuen [[Vouillé]]-ko guduan (507), [[Klovis]]ek "[[Regnum Francorum]]" izena asmatu eta Akitania bigarrena atxiki zuen. Godoak Hispaniako [[Toledo]]ra erretiratu ziren. Akitania-baskonia, ordea, erromatar probintzia zen eta aldi berean erasotzen zuten Leovigildok hegoaldetik, Araba hartu eta Victoriacum fundatu zuenak (581), eta Txilpericok iparraldetik. Baskoien aurkako borroka [[Errioxa]]ko [[Kantabria]], Orba (Ejea) eta Okzitaniarren Tolosa arteko lurretan jokatu zen (590). Austrasiako Teodoberto I.a eta Burgundiako Teodorico erregeek hartu zuten Akitania 601ean. '''Novempopulanian''' bizi ziren baskoiak menpean jarri zituzten. Urte berean Novenpopulania beste Akitaniakoengandik bereiztu eta Baskonia-Akitaniako dukerria sortu zuten, Genial galo-erromatarra izan zen lehen dukea ([[602]] - [[62666]]).
Pirineo eta Loira artean hiru probintzietan banatu zuten III. mendean: '''Novempopulania''', Akitania Lehena eta Akitania Bigarrena. ''Rhin'' ibaia igaro ostean sueboak, alanoak eta bandaloak [[Galia]], Akitania eta '''Baskonia-Novempopulania''' zeharkatuta [[Hispania]]n sartu ziren. Honorio erromatarrak bisigodoeen esku utzi zuen Akitania Bigarrena (418) eta Waliak erresuma hori antolatu zuen [[Tolosa]]n. Frankoek [[Bordele]] eraso zuten 498an eta Suatrio kondea preso hartu. [[Klovis I.a]] errege frankoak [[Alariko II.a]] bisigodoa garaitu eta hil egin zuen [[Vouillé]]-ko guduan (507), [[Klovis]]ek "[[Regnum Francorum]]" izena asmatu eta Akitania bigarrena atxiki zuen. Godoak Hispaniako [[Toledo]]ra erretiratu ziren. Akitania-baskonia, ordea, erromatar probintzia zen eta aldi berean erasotzen zuten Leovigildok hegoaldetik, Araba hartu eta Victoriacum fundatu zuenak (581), eta Txilpericok iparraldetik. Baskoien aurkako borroka [[Errioxa]]ko [[Kantabria]], Orba (Ejea) eta Okzitaniarren Tolosa arteko lurretan jokatu zen (590). Austrasiako Teodoberto I.a eta Burgundiako Teodorico erregeek hartu zuten Akitania 601ean. '''Novempopulanian''' bizi ziren baskoiak menpean jarri zituzten. Urte berean Novenpopulania beste Akitaniakoengandik bereiztu eta Baskonia-Akitaniako dukerria sortu zuten, Genial galo-erromatarra izan zen lehen dukea ([[602]] - [[626]]).
[[781]]ean erreinu bihurtu zuen [[Karlomagno]]k, eta IX. mendearen bukaeran dukerri egin zuten berriro. Poitouko dinastiaren mendean egon ondoren burujabetasuna galdu eta Frantziako koroaren mende gelditu zen, Akitaniako Leonor Frantziako Luis VII.arekin ezkondu zenean. 1154an Enrike II.a Plantagenetekin (geroago [[Ingalaterrako Enrike III.a]]) ezkondu zen [[Leonor]], bigarrenez, eta hala, [[Ingalaterra]]ko koroaren mende gelditu zen Akitaniako lurraldea. Harrezkero gorabehera asko izan ziren Ingalaterrako eta [[Frantzia]]ko koroen artean; [[Karlos VII.ak]] konkistatu zuen Frantziarentzat [[1453]]an.
|
