Araba: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
→Historia: geh |
→Historia: geh |
||
130. lerroa:
XV. mende erdialdera, bandoen gerra amaitu zen, eta Errege Katolikoek beren boterea sendotu zuten, jauntxoen ahalmenaren kaltetan. 1521ean, Nafarroa konkistatzeko gudaren epelean, Petri Lopez Aiarakoa, Aguraingo jauna, Karlos V.a enperadoreari oldartu zitzaion, baita galdu eta exekutatua izan ere. Trebiño, baina, Arabako ermandadeetatik kanpora geratu zen 1458an, jauntxo familia baten agindupean, Gaztelako erregeak hala esleituta. Bitarte honetan, Arabak ez zuen foru bateratu bat ondu, eta eskualde batzuek beren foru berezia bazuten ere, beste batzuek ez. Hala ere, beste euskal lurraldeek bezala, Aldundi Nagusia eratu zuten. Arabak onurak atera zituen kostaldea eta barrualdea lotzen zituzten bideetan eta Donejakue bidean zuen kokapen estrategikoagatik (Miranda - Gasteiz - Agurain - Sandrati tunela).
XVIII. mendearen bigarren erdialdean, euskararen atzerakada handia jazo zen Araba gehienean, Lautada osoan eta Trebiñun galtzeko zorian geratuz. 1766an, [[Euskalerriaren Adiskideen Elkartea]] sortu zen, Pirinioetan eta itsasoan barrena merkataritza bideetatik sartutako Ilustrazioaren ideiei esker. Araban ere mugimenduak sustraiak bota zituen, eta hainbat pertsonaia Ilustrazioaren eragin handia izan zuten, arlo desberdinetan: Samaniego, Montehermosoko kondea, Borica, Landazuri, Foronda, etab. 1794an, berriz, Konbentzioaren Gerran, frantses armada Mirandaraino heldu zen eta, orduko eskuizkribuek agerian uzten dutenez, hainbat herritar eta agintariren abegia izan zuten, hurrengo hamarkada osoan ere. 1813ko uztailean, Penintsulako Gerran, Arthur Wesleyren armada portugesak eta britainiarrak Gasteizera sartzeko puntuan izan ziren, baina Alava generalak eragotzi egin zien, [[Gasteizko gudua]] izan ondoren.
[[XIX. mendea]]n, gerra karlistak gertatu ondoren, Arabak bere foruak galdu zituen.
| |||