Judith Butler: berrikuspenen arteko aldeak

'''Judith Butler''' ([[Cleveland]], [[1956|1956ko]] [[Otsailaren 24|otsailaren 24a]] - ) estatubatuar filosofo [[Postestrukturalismo|postestrukturalista]] da, bereziki [[Genero|generoari]], [[Etika|etikari]] eta [[Politika|politikari]] buruzko ikerketak eta hausnarketak egin dituena. Batez ere, ''Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity'' (1990) eta ''Bodies That Matter: On the Discursive Limits of Sex'' (1993) liburuek egin dute ezagun; generoaren dualtasunabitasuna zalantzan jarri, eta generoaren teoria performatiboa proposatzen du

1993 urteaz geroztik, Judith Butlerrek irakaskuntzan dihardu lanean[[Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn|Kaliforniako Unibertsitatean]] (Berkeley); Maxine Elliot Katedraduna da Literatura Konparatua Sailean eta Teoria Kritikoaren Programan. Horrez gain, [[Hannah Arendt]] Katedraduna eta filosofia-irakaslea da Suitzako European Graduate School (EGS) unibertsitatean.

Judith Butler Ohion (Cleveland) jaio zen, 1956ko otsailaren 24an. GurasoenGuraso aldebaten batekoaldetik arbasoakarbaso hungariar-judutarrak diraditu, eta bestekoakbestearenetik, ostera, errusiar-judutarrak.; izan ere, Amarenamaren amonaren familiaren zati handi bat Holokaustoan hil zen. Umetan eta gaztetan hebreera-eskoletara joan zen,eskolak eta etika judutarraren eskolak ere jaso zituen; azken horietan izan zuen lehenengo kontaktua filosofiarekin. 1978an Filosofian lizentziatu zen Yale Unibertsitatean, eta 1984an doktoretza lortu zuen unibertsitate berean. Zenbait unibertsitatetan (Wesleyan University, George Washington University, [[Johns Hopkins Unibertsitatea|Johns Hopkins University]]) irakasle jardun ondoren, 1993an Berkeley hiriko [[Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn|Kaliforniako Unibertsitatera]] iritsi zen, eta gaur egun ere han jarraitzen du lanean. 2002an, Amsterdamgo Unibertsitateak Spinoza Filosofia Irakasle izendatu zuen. Geroztik, beste izendapen batzuk ere jaso ditu hainbat unibertsitatetan.

Judith Butler bi liburuk egin dute ezagun, nagusiki, biak ere hogei  hizkuntzatara baino gehiagotara itzuliak: ''Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity'' (1990) eta ''Bodies That Matter: On the Discursive Limits of Sex'' (1993). Bi lan horietan, zalantzan jartzen du sexuaren/generoaren dualtasunabitasuna eta, horrekin batera, generoaren teoria performatiboa garatzen du, subjektuaren identitatea nola eratzen den azaltzen duena. Teoria horren arabera, genero-identitatea ez da biologikoa edo naturala, ez da barne-esentzia baten adierazpena, ezpada eraikuntza sozial eta kultural bat, garaian garaiko ekintza eta jarreren errepikapenaren ondorio; hau da, performatibitatearen ondorio. Horrela, bada,  genero-identitatearen izaera esentziala deseraikitzen du.

Performatibitatearen teoriak arrasto sakona utzi du ikerketa akademikoan. Hainbat akademiko eta aktibista politikoren ustez, sexu/generogeneroaren dikotomiatik erabat aldendu eta generoaren ikuskera ez-esentzialista aldarrikatzeak teoria feministek beren oinarriak birformulatzea eragin zuen, eta bereButlerren testu batzuk [[Queer teoriak|''queer'' mugimenduaren]] zutabetzat hartzen dira.

Feminismoan abiarazitako iraultzaz gain, Butlerren lanak eragin handia izan du kulturaren ikerketan eta filosofia kontinentalean,. etaGAinera, beste diziplina batzuetan ere ekarpen garrantzitsuak egin ditu, hala nola psikoanalisian, literaturan, zinemagintzan, ''performance''-an eta arte bisualetan, besteak beste.

Butlerrek hainbat gairi buruzko iritzia agertu du publikoki. Lesbianen eta gayen eskubideen defendatzaile aktiboa da, eta feminismoaren aldeko eta gerraren aurkako mugimenduetan ere parte hartzen du. Bestalde, sionismoaren eta Israelgo Gobernuaren politikek israeldar eta palestinarren arteko gatazkan duten eraginari buruzko iritzi kritikoa agertu du. Gainera, ezberdintasun sozial eta ekonomikoaren aurka eta demokrazia-eredu berrien alde 2011n sortutako ''Occupy'' mugimenduan parte hartu du.

2015eko urtarrilean, ''Black Lives Matter'' (Beltzen Bizitzak Axola Du) mugimenduari buruz galdetu zioten [[The New York Times]] egunkariko elkarrizketa batean<ref>{{Erreferentzia|izena=George Yancy and Judith|abizena=Butler|izenburua=What's Wrong With 'All Lives Matter'?|data=1421114458|url=https://opinionator.blogs.nytimes.com/2015/01/12/whats-wrong-with-all-lives-matter/|sartze-data=2017-07-19}}</ref>, eta galdera horri erantzuteko aintzat hartu zituen 2004ko ''Precarious Life: The Powers of Mourning and Violence'' liburuan idatzitakoak hartu zituen oinarri.

* Artikulu hau osatzeko, iturri hau erabili dugu: [http://elearazi.eizie.eus/2012/06/24/autoreak-plazara-judith-butler-i/ ''Gender Trouble'' (Routledge, 1999) liburuaren hitzaurrearen itzulpenaren sarrera] (egilea: [http://nordanor.eus/nor?id=382&tmp=1500500586420 Garazi Arrula Ruiz]; [http://elearazi.eizie.eus/ Elearazi], 2012)