Pāṇini: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
2. lerroa:
|jaiotza data = [[circa|c.]] [[K. a. V. mende]].
|heriotza data = Ezezaguna}}
'''Pāṇini''' ({{lang-sa|पाणिनि}}; [[K. a. VI. mende|K. a. VI.]]-[[K. a. IV. mende]] inguruan<ref name=":0">{{Erreferentzia|izenburua=Ashtadhyayi {{!}} work by Panini|hizkuntza=en|url=https://www.britannica.com/topic/Ashtadhyayi|aldizkaria=Encyclopedia Britannica|sartze-data=2017-06-12}}</ref><ref name=":1">{{Erreferentzia|izena=J. F.|abizena=Staal|izenburua=Euclid and Pāṇini|orrialdeak=99–116|data=1965|url=http://www.jstor.org/stable/1397332|aldizkaria=Philosophy East and West|alea=2|zenbakia=15|doi=10.2307/1397332|sartze-data=2017-06-12}}</ref>) edo '''Panini'''<ref name=":2">{{Erreferentzia|izena=Lochtefeld, James G.,|abizena=1957-|izenburua=The illustrated encyclopedia of Hinduism|argitaletxea=Rosen|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/41612317|isbn=9780823931804}}</ref>, [[antzinaro]]ko [[sanskrito]]aren [[hizkuntzalari]] eta gramatikalaria izan zen<ref name=":1" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Drama and ritual of early Hinduism|argitaletxea=Motilal Banarsidass Publishers|data=1996|url=https://www.worldcat.org/oclc/298103678|isbn=9788120812345}}</ref><ref name=":3">{{Erreferentzia|izena=Lochtefeld, James G.,|abizena=1957-|izenburua=The illustrated encyclopedia of Hinduism|argitaletxea=Rosen|data=2002|url=https://www.worldcat.org/oclc/41612317|isbn=9780823931798}}</ref>. [[Hinduismo]]an gurtua den egilea da. [[India]]ko hizkuntzalaritzaren aitatzat hartua<ref>{{Erreferentzia|izenburua=The Circulation of Knowledge Between Britain, India and China: The Early-Modern World to the Twentieth Century|argitaletxea=BRILL|hizkuntza=en|data=2013-06-21|url=https://books.google.com/books?id=SnKvHu8kGSgC&pg=PA104|isbn=9789004251410|sartze-data=2017-06-12}}</ref>, Pāṇini Indiako ipar-mendebaldean bizi izan zen [[Mahajanpada aroa]]ren hasieran<ref>{{Erreferentzia|izena=Cardona, George,|abizena=1936-|izenburua=Pāṇini : a survey of research|argitaletxea=Motilal Banarsidass|data=1997|url=https://www.worldcat.org/oclc/42365210|isbn=9788120814943}}</ref>.
Bere testurik ezagunena ''[[Ashtadhyayi]]'' da, [[sutra]] estiloko tratatu bat sanskritoaren gramatikari buruz<ref name=":3" />. Uste denez K. a. VI. edo IV. mendean bukatu zen<ref name=":0" /><ref name=":1" />. 3.959 apalaldi ditu hizkuntzalaritza, sintaxia edo semantikari buruz. Testu hau [[Vedanga]]ren [[Vyākaraṇa]] adarraren sortzailea da, [[Vedak|Veden]] garaiko ikaskuntza-disziplina bat<ref>{{Erreferentzia|izena=Johnson, W. J.,|abizena=1951-|izenburua=A dictionary of Hinduism|url=https://www.worldcat.org/oclc/244416793|isbn=9780198610250}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=The encyclopedia of Indian philosophies|argitaletxea=Motilal Banarsidass|data=1970-<2015>|isbn=9788120804265}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izena=Mitchell, Lisa,|abizena=1966-|izenburua=Language, emotion, and politics in south India : the making of a mother tongue|argitaletxea=Indiana University Press|data=2009|url=https://www.worldcat.org/oclc/406528459|isbn=0253353017}}</ref>. Bere testuak hainbat ''[[bhasya]]'' edo iruzkin izan ditu<ref name=":2" /><ref name=":4">{{Erreferentzia|izenburua=Columbia chronologies of Asian history and culture|argitaletxea=Columbia University Press|data=2000|url=https://www.worldcat.org/oclc/51542679|isbn=9780231500043}}</ref>, Hinduen tradizioan ezagunena [[Patanjali]]ren [[Mahābhāṣya]]. Bere ideiek beste erlijo batzuetako aipamenak ere sortu ditu, adibidez [[Budismo]]an<ref>{{Erreferentzia|izena=Scharfe,|abizena=Hartmut.|izenburua=Grammatical literature|argitaletxea=O. Harrassowitz|data=1977|isbn=9783447017060}}</ref>.
Paniniren izen konposatuen analisia gaur egungo Indiako hizkuntzen [[konposaketa (hizkuntzalaritza)|konposaketa]] teorien oinarria da. Pāṇiniren gramatikari buruzko teoria zientifikoa Sanskrito Klasikoaren hasieratzat hartzen da<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Corpus-based Analysis and Diachronic Linguistics.|argitaletxea=John Benjamins Publishing Company|data=2011|url=https://www.worldcat.org/oclc/823386028|isbn=9789027272157}}</ref>. Bere tratatuari esker Sanskritoa izan zen Indiako literatura eta idazketa hizkuntza nagusia bi milurtekoz<ref name=":4" />.
Paniniren analisi morfologikoaren teoriak ez zuen parekorik izan [[Mendebaldea|Mendebaldeko]] kulturan [[XX. mende]]ra arte<ref>{{Erreferentzia|izena=Frits|abizena=Staal|izenburua=Universals: Studies in Indian Logic and Linguistics|argitaletxea=University of Chicago Press|hizkuntza=en|data=1988-03-23|url=https://books.google.es/books/about/Universals.html?id=7IqsyNmt8XYC&redir_esc=y|isbn=9780226769998|sartze-data=2017-06-12}}</ref>. Bere testua [[Turingen makina]]rekin alderatua izan da, hizkuntzaren egitura logikoa eta konputazioa eredu matematiko baten bidez azaltzeko gaitasunagatik<ref name=":0" />.
== Erreferentziak ==
| |||