Nekazaritza: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Joxemai (eztabaida | ekarpenak)
t Robota: Testu aldaketa automatikoa (-thumb|right +thumb)
28. lerroa:
== Nekazaritza eta ingurune fisikoa ==
 
[[Fitxategi:Palmeraie de Tinerhir Vallée du Todra.Maroc.jpg|thumb|right|300px|[[Ingurune fisiko]]ak guztiz baldintzatzen du nekazaritza: adibidez, ura eskasa den tokietan nekazaritza [[ibai]] inguruetan eta bailaretan kokatzen da, non gainera lurrak emankorragoak ere izaten diren. Irudian, nekazaritzarako erabilitako eremuak [[Maroko]]ko [[haran|bailara]] batean.]]
 
Nekazaritzarako aukerak ingurune fisikoaren baldintzapean daude: tokiko [[erliebe]]ak, [[klima]]k eta [[lurzoru]] egokiek nekazaritza ahalbidetu eta hazkuntza egokienak ezartzen dituzte. Erliebearen kasuan, anitz dira kontuan hartu beharreko faktoreak. Alde batetik, eremua zenbat eta maldatsuagoa orduan eta zailagoa da hazkuntza, lurzorua orduan eta lehorragoa eta ezegonkorragoa eta lana nekezagoa eta makineria erabilera zailagoa ere baita. Halatan, 11°-tik gorako aldapak nekazaritzarako desegokitzat jotzen dira. Oso lauak diren lur eremuetan, berriz, [[drenaje]]aren arazoa sor daiteke, baina oro har, nekazaritzarako egokienak direla irizten da. Itsas mailatik dagoen altuerak ere eragin nabarmena du: oro har, altuera igo ahala, tenperaturak behera egiten du eta bestelako kondizio klimatikoak (haizeak, prezipitazioa, eguzki-argia) gogorragoak dira landare gehienentzat. Horrela, 3000 metrotik gorako lur eremuetan nekazaritza jarduera oso eskasa eta landare espezie berezietara mugatzen da<ref>{{Erreferentzia
199. lerroa:
== Laboreak ==
 
[[Fitxategi:Maize-teosinte.jpg|thumb|right|200px|[[Arto]]a (eskuinean) munduan gehien hazten den landare-espezieetako bat da: [[teosinte]] (ezkerrean) landare basatitik dator eta gizakiak orain dela 7.500 urte inguru egokitu zuen nekazaritzarako.]]
 
{{sakontzeko|Laboreen zerrenda}}
265. lerroa:
 
=== Tradiziotik eraginkortasun ekonomikora ===
[[Fitxategi:Orozkoko laiariak.jpg|thumb|right|200px|[[Laia (nekazaritza)|Laiariak]] [[Orozko]]n XX. mendearen hasieran.]]
Nekazaritza gizartean antolatzeko modu anitz izan da historian zehar: [[familia]], [[tribu]]a edo langileak, banaka lurjabe baten mendean edo enpresa baten baitan lanean, lurraren jabetza eta beraien arteko harreman modu zenbaitekin, atxiki zaizkio lurrari. Bi motako gizarte-egiturak aurki daitezke nekazaritzan: alde batetik, egitura [[usadio|tradizionalak]] (familia edo tribua, esaterako) eta nekazaritza erakunde ekonomiko hutsak, nekazaritza jarduera [[ekonomizismo]] edo ikuspuntu ekonomiko hutsetik garatzen dutenak ([[enpresa kapitalista]]k, esaterako). Historian zehar, nekazaritza egitura tradizionalek zurruntasun handiagoa erakutsi izan dute euren nekazaritza jarduera berritu eta hobekuntza ekonomikoa garatzeko<ref>{{es}} {{Erreferentzia
|egunkaria=Estudios de la Sociedad Rural-Comunidad Sociológica-Publicación Digital Anual-Temuco-Chile