Oneka Ortitz Iruñekoa: berrikuspenen arteko aldeak

| 1data4 = Jaiotzekoa: [[Aritza leinuaetxea]]<br />Ezkontza-ahaidetasuna: [[Omeiatar Kaliferria|Omeiatarren leinuaetxea]]

'''Oneka Ortitz''' ([[848]] inguru – [[890]] eta gero)<ref name="Stasser 815">[[#Sta99|Stasser 1999]], [http://books.google.com/books?id=_XCIsEyrT10C&pg=PA815 815–816. orr.]</ref> [[Iruñeko Erresuma]]ko [[baskoi]] printzesa bat izan zen.<ref name="Barrucand">[[#Bar99|Barrucand & Bednorz 1999]], [http://books.google.com/books?id=gyTqAAAAMAAJ&q=grandmother 51. orr.]</ref> [[Orti I.a Gartzez]] erregearen eta haren emazte [[Auria (Iruñeko erregina)|Auriaren]] alaba. Oneka jaio zenean, hau da, [[848]]. eta [[850]]. urteen bitartean, ia [[Iberiar penintsula]] osoa [[musulmanek Iberiar penintsula konkistatzea|omeiatar leinuarenetxearen]] eskuetan zegoen. Iparraldeko [[Asturiasko Erresuma|Asturias]] eta Iruñeko Erresumak baino ez zeuden [[kristautasun|kristauen]] eskuetan, [[Kordoba]]tik zetorkien mehatxua jasan arren. Oneka [[Eneko Aritza]] bere birraitonak sorturiko [[Aritza leinu]]ko kidea izan zen.<ref>[[#Sal08|Salas Merino 2008]], [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&pg=PA90 p. 90]</ref>

Bere bizitzari buruzko informazioa erabat lausoa da. Xehetasun biografikoak bi iturrietatik datozkigu: alde batetik [[Rodako kodexa]] eta bestetik [[Al-Andalus|andalustar]] historialari musulmanen kronikak. Azken hauek Oneka deitzeko '''Durr''' (در) bere [[arabiera]]zko [[izen berezi]]a erabiltzen dute, [[euskara]]z "perla" esan nahi duena. Oneka omeiar leinuarenetxearen kide batekin ezkontzeagatik ezaguna da. Nahiz eta buruzagi musulman eta bere esklabo-ohaide kristau arteko ezkontzak arruntak izan, Onekarena printzesa kristau eta agintari musulman arteko ezkontza gutxienetariko bat da.<ref name="Jayyusi 463">[[#Jay92|Jayyusi 1992]], [http://books.google.com/books?id=cbfORLWv1HkC&pg=RA1-PA463 463. orr.]</ref> Bere ezkontzak Iberiar penintsula gobernatzen zuten familia kristau eta musulman nagusien arteko harremanak sortu zituen, aritzatarren eta omeiatarren arteko aliantza eratuz<ref name="Faro Carballa">[[#Far07|Faro Carballa eta besteak 2007]], [http://www.google.com/search?tbs=bks%3A1&tbo=1&q=Onneca+rama+parentesco+Arista+Omeyas 102. orr.]</ref>. Ezkontza honen ondorio politikoek Oneka beraren heriotza igaro zuten.

[[880]] inguruan eta Kordoban bi hamarkada eman ondoren, Onekak bere familia musulmana utzi<ref>[[#Suá76|Suárez Fernández 1976]], [http://books.google.com/books?id=OeiQxLSvC2IC&pg=PA225 225. orr.]</ref> eta aitarekin batera Iruñera itzuli zen. Abd Allah-k Oneka arbuiatu zuela ematen du. Itzuli eta berehala, Onekak bere lehen mailako lehengusua zen [[Aznar Antso Larraungoa|Azeari Antso Larraungoa]] ezkondu zuen. Seme bat eta alaba bi izan zituzten, ziur asko [[880]] eta [[890]] artean jaioak: Antso, [[Tota Aznar|Tota]] eta Antsa hain zuzen ere. Antso Aznar bere semea [[Rodako kodexa]]ren genealogietan baino ez da agertzen eta litekeena da gaztea hil izatea<ref name="Stasser 815"/>. Tota eta Antsa bere alabek [[Semeno leinuaetxea]]ren kideak ezkondu eta biak [[Nafarroako errege-erreginen ezkontideen zerrenda|Iruñeko erregina ezkontide]] bilakatu ziren. Leinu honek [[905]]ean Onekaren aita [[905eko Iruñeko estatu kolpea|tronutik kendu]] eta boterea lortu zuen. Totak [[Antso I.a Gartzez|Antso Gartzez]] ezkondu eta leinu biak batu zituen, Aritzatarrena eta Ximenotarrena hain zuzen ere<ref>[[#Sal08|Salas Merino 2008]], [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&pg=PA91 p. 91]</ref>. Totaren ahizpa zen [[Antsa Aznar]]rek Antso Gartzezen anaia eta ordezkoa zen [[Semeno Gartzez]] ezkondu zuen. Hala eta guztiz ere, [[931]]ko [[maiatzaren 29]]an [[Pirinioak|Pirinioez]] beste aldean [[Gartzea Semeno]] bere semeak eraila izan zen.<ref>[[#Tra05|Traggia 1805]], [http://books.google.com/books?id=0ZQKAAAAYAAJ&pg=PA134 46. orr.]</ref>

Hurrengo zuhaitz genealogikoak Oneka eta bere senide hurbilenen arteko harremanak adierazten du. Lerro sendoek ondorengo adierazten dute eta lerro marradunek ezkontza. Onekak harremanak izandako hiru leinuaketxeak ere agertzen dira: bera jaio zen [[Aritza leinuaetxea]], ezkondu zuen [[Omeiatar Kaliferria|Omeiar leinuaetxea]] eta bere bi alaba kristauek ezkondu zuten [[Semeno leinuaetxea]]<ref name="Stasser 837"/><ref name="Martínez Díez"/><ref name="Salas Merino 216">[[#Sal08|Salas Merino 2008]], [http://books.google.com/books?id=s-YxL2tIbEgC&pg=PA216 216–218. orr.]</ref>.

{{familia zuhaitza|border=0| | | | | | | | | | | | | | | | | ini | ini='''<big>[[Aritza leinuaetxea]]</big><br />([[Iruñea]])'''}}

{{familia zuhaitza|border=0| uma | | | | | | | | | | |,|-|-|-|^|-|-|-|.| uma='''<big>[[Omeiatar Kaliferria|Omeiatar leinuaetxea]]</big><br />([[Kordoba]])'''}}

{{familia zuhaitza|border=0| |!| | | |!| | | |!| | | |!| | | |!| | | | | | | | | jim | | | | | | | | |!| jim='''<big>[[Semeno leinuaetxea]]</big><br />([[Iruñea]])'''}}

[[Kategoria:Aritza leinuaetxea]]