Encyclopédie: berrikuspenen arteko aldeak

{{lang|fr|'''''Encyclopédie ou Dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers'''''}} [[1751]] eta [[1772]] artean [[Frantzia]]n [[Denis Diderot]] eta [[Jean le Rond d'Alembert|Jean d'Alemberten]] zuzendaritzapean editatutako [[entziklopedia]] bat da.

[[XVIII. mendea|XVIII. mendeko]] lanik handienetakotzat hartzen da, ez soilik lehen entziklopedia frantziarra izateagatik, baizik eta garaikogarai hartako ezagutzarik garrantzitsuenen sintesi bat izateagatik, garairako ahalegin editorial handi bathandia izan zelarikbaitzen.

DuenBere ezagutzagatik, ordezkatzen duen ahaleginagatik, eta bere egileek eman zizkioten asmoengatik, [[Argien Garaia|Ilustrazioaren]] proiektuaren ikur, arma politiko, eta editoreen, erredaktoreen eta botere sekular eta eklesiastikoen ordezkarien arteko eztabaida ugariren arrazoia izan zen.

[[Entziklopedia]] bat frantsesez argitaratzeko ideia [[Ingalaterra]]n [[Ephraim Chambers]]en [[Cyclopaedia]]k (Zientzien eta Arteen Hiztegi Unibertsala), ([[1728]]) izan zuen eragin eta arrakasta editorialagandik eta jesuitek idatzitako [[Trevoux]]ren argitaratzetik jaiotzenjaio dazen. Nabarmendu behar da, baita ere,halaber irakurle ugarik mota hauetakohorietako lanak eskatzen zituztela.

[[André Le Breton]] editore frantziarrak, liburuzain arrakastatsua eta lan ingelesen itzulpenean aditua zenak, [[1745]]ean Chambersen entziklopedia frantsesera itzultzeko baimena jaso zuen. Bretonek, proiektua lideratzeko, hasiera batean [[John Mills (entziklopedialaria)|John Mills]], Frantzian bizi zen ingeles bat zena, eta [[Jean Paul de Gua de Malves]] abadea aukeratu zituen, baina arrazoi ezberdinengatik proiektua utzi egin zuten. [[1747]]an Le Bretonek Dideroti eta d'Alemberti emateneman diezien ''Encyclopédie'' argitaratzeko lana.

Dideroten eta Dd'Alemberten parte hartzeak erabat eraldatu zuen proiektua, itzulpen soil bat izatetik askoz lan handiago bat izatera, garaiko ezagutzak arrunt bilakatzeko, argitaratu gabeko lanekin eta grabatu ugarirekin.

Entziklopedia egitura eta gaien arabera sailkatzeko, Diderotek eta Dd'Alembertek ''[[Novum organum]]''-en ([[1620]]) [[Francis Bacon]]ek adierazten duenzuen ''giza ezagutzen zuhaitza'' hartzenhartu dute,zuten eta [[René Descartes|Descartesen]] eta bereharen [[Metodoaren diskurtsoa]]ren ([[1637]]) eragina ere badaramatejaso zuten.