|
[[Fitxategi:Linteau.medieval.png|thumb|250px|Ateburua, bi euskarriren gainean<br />([[Eugène Viollet-Le-Duc]], [[1856]])]]
'''Ateburua edo''' edo '''atalburua''' egitura-elementu horizontal bat da, bi euskarriren arteko hutsarteak igaro eta goiko elementuak (horma batez ere) eusteko erabilia. Leihoak igarotzeko atalari ''' Leihoburu'''Leihoburu deritzo.'''
'''Hutsarteak irekitzeko ateburuak erabiltzen duen [[arkitektura]] edo eraikuntzari ''ateburu-arkitektura'' (edo ''[[arkitrabe]]-arkitektura'') deritzo, eta [[arku (arkitektura)|arkuak]] erabiltzen duenari ''[[ganga]]-arkitektura''. Ateburu-arkitekturaren adibide nagusiak, harriz egindakoak, [[egiptoar arkitektura|Antzinako Egiptoko arkitektura]] eta [[greziar arkitektura|Antzinako Greziako arkitektura]] dira.'''
'''Eraikinetako sarrera elementu garrantzitsua denez, sinbolikoa izateraino, ohikoa da ateburuek garrantzi berezia hartzea. Hori dela eta, ateburu ugari apainduak ageri dira, margotuak edo zizelkatuak, barruko funtzioaren azalgarri. Sarri, eraikinaren materiala baino material hobea erabiltzen da, egitura eta sinbolo funtzioak betetzeko.'''
== '''Motak''' ==
'''Material ugari erabili eta erabiltzen dira ateburuak egiteko. Ohikoenak [[arroka|harria]], [[zur]]a, [[hormigoi]]a eta [[metal]]a dira. Arkitektura historikoan sarritan harrizkoak izaten dira, batez ere kalitate handiko eraikinetan edo esanahi sinbolikoa dutenean. Hauek '''Atalarri''' izena hartzen dute. Egun, ohikoenak hormigoi armatuzkoak eta metalezkoak dira.'''
'''Ateburuaren erdialdean sortzen dira tentsio handienak, goialdean konpresioa eta behealdean trakzioa. Material gotorrek (harria eta hormigoia) ez dute trakzioa ondo jasaten, material malguagoek ez bezala (metala eta zura). Horrela, ateburuaren behealdean pitzadurak agertzea ohiko patologia izan ohi da harrizko ateburuetan.'''
== '''Euskal arkitekturan''' ==
[[Fitxategi:Iholdy Linteau10.JPG|thumb|250px|Atalburua [[Iholdi]]n.]]
[[Fitxategi:Atalburu Mendiburua.jpg|thumb|250px|Atalburua.]]
[[Fitxategi:Atalburu_Mandoz.jpg|thumb|250px|''Iesus Maria Ioseph, hilçiaz orhoit[g]z[it]en Io(a)nnes de Urtiaga, Martin d'Errecalde et Maria d'Errecalde, 1727'']]
'''[[Lapurdi]] eta [[Nafarroa Beherea|Nafarroa Behereko]] etxe eta [[baserri]]etan sarrera nagusiko atalburua garrantzi handiko elementua da, oso apaindua.'''
'''Etxe berria eraikitzean edo eraberritzean, Nafarroa Behereko atalburuetan honakoak zizelkatu ohi ziren:'''
* '''eraikitze urtea'''
* '''jabeen izenak'''
* '''erlijio ikurrak ([[gurutze]]a)'''
* '''beste ikurrak : [[lauburu]]ak (eta kakotxak), [[bihotz]]ak, [[uso]]ak (fideltasunaren ikurra), [[landare]]ak (oparotasuna), 6 [[ereinotz|erramu]] hostozko arrosak (hilezkortasuna), [[argizagi]]ak ([[eguzkia|eguzki]], [[ilargia|ilargi]] eta [[izar]]rak), lanabesak eta abar.'''
'''Atalburu batzuek idazkun luzeak dituzte, erlijiozkoak edo eraikuntzari buruzkoak. Adibidez, [[Armendaritze]]ko hau:'''
'''ECHEHAVRE<br />
GVINDUTE<br />
BETIRIECHA<br />
RTETAAIMI<br />
AIRIARTEC<br />'''
'''(''Etxe haur egin dute Betiri Etxart eta Aimia Iriartek'')'''
'''Nahiz eta etxe edo baserriek izen berezi bat izan, atalburuetan ez zen ia inoiz idazten. Hala ere, gaur egun eraikuntza modernoetan sarritan ezarri ohi da etxearen izena atalburuan.'''
== '''Ikus, gainera''' ==
* '''[[Arkitrabe]] eta [[taulamendu]]'''
== '''Kanpo loturak''' ==
{{commonskat|Lintels}}
{{commonskat|Atalarri|Euskal atalarriak}}
* '''[http://www.bergarakoeuskara.net/node/158988 Ateburu] Bergarago euskaran'''
[[Kategoria:Eraikuntza]]
| 