Hendaia: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Assar (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
64. lerroa:
* [[Txingudi|Txingudiko badia]] nazioarteko garrantzia duen hezegunea da. Hendaian garrantzi berezia [[Txorien Uhartea|Txorien Irla]] izeneko ingurua dago.
* [[Abadia jauregia]]ren inguruko parkeak eta itsasertza, tartean [[hondartza basatia]]. Parean [[Dunbarriak]] izeneko arrokak daude.
* [[Ondarraitz hondartzaHondarraitz|Ondarraitz]] hondartza ospetsua.
 
=== Udalerri mugakideak ===
113. lerroa:
egiten du, ederrago eta zabalago bihurtzen da.
 
[[Fitxategi:Hendaye-CP-09.jpg|thumb|300px|right|[[Hendaiako kasinoa]] eta [[Ondarraitz hondartzaHondarraitz|Ondarraitz]] hondartza [[1930]]ean.]]
 
Antzinako herrigunetik [[Ondarraitz hondartzaHondarraitz|Ondarraitz]] hondartzarako bidexka errepide eder bihurtu, eta bi herriguneak lotzen
ditu. [[1877]]an Ondarraitz hondartza zoragarriak bazuen bainu‑etxola (30 kabina) eta kafetegi‑jatetxea. Martinetek,
Hendaiarekin maitemindurik, [[turismo]]a hiribil­duan diru‑iturri izan zitekeela uste zuen. Denborak arrazoia eman dio: gaur egun Hendaian hainbat hotel, jatetxe, oporral­dietako kolonia eta kanpin daude.
123. lerroa:
Bide batez aipa dezagun Pierre de Lancre inkisidore frantziarraren esanetan, [[1609]]an azti eta sorginen bil­tzarra egin zutela Hendaian eta 10.000 partaidetik gora bil­du zirela.
Aktibitate handiko garaia izan zen. Hendaia itsasgizonen, arrantzaleen, kortsarioen eta kontrabandisten herria
izan da. [[EstebanIxtebe Pellot de Montvieux|Ixtebe edo Etienne Pellot de Montvieux]], Hendaian jaioa [[1765]]ean, pertsona entzutetsu, ausart eta errespetagarri bezala hartzen dute. Haren curriculumean ageri dira: Santiago de Chile espainiar galeoia —urrea garraiatzen zuena— abordatzea, ontzi kopuru handia atzitzea, eta kartzelatik hainbat al­diz ihes egitea. Izen-abizen bereko pertsona bat -senidea, seguruenik- ageri da Hendaiako auzapez, 1815-1826 bitartean.
 
Hendaiak hainbat gerla eta jenden joan-etorri behartuak pairatu ditu mendeetan, esaterako Espainiako Armadak herriari eraso zionean, 1636an, edo Konbentzioaren Gerlaren harira, XVIII. mendearen bukaeran. Espainiako liberalen eta karlisten arteko gerlen ondorioz jende ainhitzek (zibilak, intsumituak, soldadu desertoreak...) hartu zuen aterpe Hendaian eta Lapurdiko beste herrietan, eta gauza bera gertatu zen Espainiak Marokon egindako gerlaren harira, 1920ko hamarkadan eta 1936ko gerraren ondotik, baita ondoko diktadura frankistaren eta diktadura ondoko gatazka politiko-militarraren eraginez ere. I. Mundu Gerlan, ehunka hendaiar eta Hendaian bizileku zuten hainbat gizonezko eraman zituzten Frantziako Armadara, Alemaniako Armadaren kontra borrokatzera.
134. lerroa:
Hendaiako udalerriak dituen 8 km2 auzo askotan banatuta daude, handienak honako hauek dira: [[Geltokia (Hendaia)|Hendaia Geltokia]] (''Hendaye Gare''), [[Hiri-barnea (Hendaia)|Hendaia Hiri-barnea]] (''Hendaye Ville'') eta [[Hondartza (Hendaia)|Hendaia Hondartza]] (''Hendaye Plage''). Gainontzekoak [[Intzura]], [[Lizardi (Hendaia)|Lizardi]] eta [[Sopite-Agerria-Erlaitza]] auzoak dira.
 
Antzinako herrigunea parrokia‑elizaren inguruan dago. Kanoiek [[HendaiakoSan Bixintxo eliza (Hendaia)|Hendaiako elizari]]ri behin baino gehiagotan eraso diote eta [[1920]]an zaharberritu zuten. Oinezkoari bide ematen dio elizak, dorre zuriaren azpian. Elizaren inguruan harrizko gurutzadura
bat dago, haren oinarri bitxian eguzkia eta lau izar ageri dira. Barrual­deak ezustean harrapatzen gaitu, eta ederki egindako
irudiak erakusten dizkigu. Haietako batzuk [[Gipuzkoa]]ko elizetatik ekarriak dira. Tailuak eta olioak ere ikusiko ditugu, XVI. eta XVII. mendekoak. Alboko al­dare batean kristo bikain bat gurtzen dute, erromaniko berantiarra. Halaber, [[Erdi Aroa|Erdi Aroko]] bataiontzia eta [[lauburu]]a duen hilobi‑harria ikus ditzakegu.
232. lerroa:
2007an zeuden 911 komertzioetatik, 2 erauzte enpresak ziren, 16 janari enpresak ziren, 3 material elektrikoaren fabrikazioko enpresak ziren, 47 bestelako produktu industrialen fabrikazioko enpresak ziren, 92 eraikuntza enpresak ziren, 178 ibilgailuen saltze eta konpontze enpresak ziren, 52 garraio enpresak ziren, 91 ostalaritza eta jatetxe enpresak ziren, 13 informazio eta komunikazio enpresak ziren, 38 finantziazio enpresak ziren, 129 higiezinen enpresak ziren, 90 zerbitzu enpresak ziren, 113 administrazio publikoko enpresak ziren eta 47 «beste zerbitzu jarduera batzuk» multzoan sailkatutako enpresak ziren.<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=etab-com Créations et stock d'établissements par commune en 2009]</ref>
 
2009an zeuden norbanakoentzako 235 zerbitzu publikoetatik, 1 [[Frantziako Polizia Nazionala|poliziaren kaserna]] zen, 1 [[Frantziako Jendarmeria|Jendarmeriaren]]ren bulego, 2 lanbide bulego, 1 Ogasun Publikoaren administrazio bulegoa, 3 posta bulegoak, 15 banku bulegoak, 18 ibilgailuen konpontzeko eta nekazaritza tresnetako lantokiak, 2 ibilgailuen ikuskaritza teknikoko lekuak, 1 ibilgailuen alokairu bulegoa, 2 autoeskolak, 17 igeltseroak, 20 margolariak, 10 zurginak, 10 iturginak, 8 argiketariak, 6 eraikuntza enpresak, 19 ile apaindegiak, 2 albaitariak, 3 aldi baterako lan enpresak, 54 jatetxeak, 38 higiezinen agentziak, 3 tintoreriak eta 2 apaindegiak.<ref>[http://www.insee.fr/fr/bases-de-donnees/default.asp?page=statistiques-locales/car-ser.htm Nombre d'équipements des services aux particuliers]</ref>
 
2009an zeuden 76 establezimendu komertzialetatik, 1 hipermerkatu zen, 2 supermerkatuak, 4 brikolaje denda handika, 5 120 m<sup>2</sup> baino gutxiagoko dendak, 10 okindegiak, 4 harategiak, 2 arraindegiak, 7 liburu dendak, 15 arropa dendak, 1 etxerako tresna denda zen, 4 zapata-dendak, 4 elektrotresna dendak, 1 altzari denda zen, 13 kirol-dendak, 1 lur eta paretak apaintzeko denda zen eta 2 lore-dendak ziren.<ref>[http://www.insee.fr/fr/bases-de-donnees/default.asp?page=statistiques-locales/caracteristiques-commerce.htm Nombre d'équipements et de services dans le domaine du commerce en 2009]</ref>
263. lerroa:
[[Fitxategi:CrossofHendaye.jpg|thumb|200px|[[Hendaiako gurutzea]].]]
* [[Abadia jauregia]]. [[Eugène Viollet-le-Duc|Viollet-le-Duc]] arkitektoak [[XIX. mendea]]n eraikia, estilo neogotiko-exotikoan. Ingurua balio natural handikoa da.
* [[ArabiarMauresque etxea (Hendaia)Etxea|Arabiar edo Mauresque Etxea]]: Antzinako portua eta Herrigunearen artean.
* [[Etxe Gorria (Hendaia)|Etxe Gorria]]: Zitroinondo karrikaren 2. zenbakian.
* [[Hendaiako kasinoa]]: [[1884]]an eraikia, Ondarraitzeko pasealekuan dago.
271. lerroa:
* [[Hendaiako herriko etxea]]: Udalaren egoitza.
* [[Konpantzia|Konpantzia edo Faisaien Uhartea]], [[Irun]]ekin erdibana duen [[Bidasoa|Bidaso]] ibaiko uhartea. Bertan [[Frantzia]]ren eta [[Espainia]]ren arteko bakea hitzartu zen [[1659]]an.
* [[Hondarraitz|Ondarraitz hondartza]]: higadurak sortutako harrizko irudi bereziak. Hondartzan "[[arabia]]r" estiloko kasino zaharra dago.
* [[Santa Ana eliza (Hendaia)|Santa Ana eliza]]: Aita Paul Simon biribilgunean dago, Ondarraitz hondartzaren pasealekutik oso hurbil.
* [[San Bixintxo eliza (Hendaia)|San Bixintxo eliza]]: [[1598]]. urtean eraikia, Hendaiako eliza nagusia da eta herrigunean dago.