Zirrosi: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary |
No edit summary |
||
1. lerroa:
{{ohar medikoa}}
{{gaixotasun infotaula}}'''Zirrosia''' [[Gibel|gibelaren]] [[Fibrosi|fibrosia]] eta gutxiegitasuna dakarren [[gaixotasun]] kronikoa da. Gaixotasun honen garapena poliki ematen da hainbat hilabete edota urteetan zehar, fase goiztiarrertan sintomarik ager daitekeen arren. Gaixotasunaren garapena aurrera doan heinean, gibeleko [[Ehun (biologia)|ehun]] osasuntsua [[orbain]] ehunarekin ordezkatuz doa, kalteak areagotuz. Modu honetan, [[Gaixo|eriak]] hurrengo [[Sintoma|sintomak]] gara ditzake: nekea, ahultasuna, azkura, [[hantura]] beheko gorputz adarretan ([[Belaun|belaunetik]] behera), [[ikterizia]], [[Hematoma|ubeldurak]] pairatzeko erraztasuna, [[Abdomen|abdomenean]] jariakinak metatzeko joera edota armiarma baskularrak. Abdomeneko jariakin horiek bat-batean infektatzea, gibeleko [[Entzefalopatia|entzefalopatia,]] [[Hestegorri|hestegorriko]] edo sabeleko zainen dilatazioaren ondoriozko odol-galerak eta gibeleko minbizia, besteak beste, izango lirateke zirrosiari loturiko konplikazio batzuk<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Cirrhosis {{!}} NIDDK|hizkuntza=en-US|url=https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/cirrhosis|aldizkaria=National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases|sartze-data=2017-03-07}}</ref>.
Gizabanakoaren osasunarekiko gibel zirrosiak izan ditzakeen ondorioak gibelak alterazio histologikoez gain mantendu dezakeen funtzionaltasunaren menpekoak dira batez ere.
6. lerroa:
== Etiologia ==
Gibeleko zirrosiak hainbat kausa posible ditu; batzuetan, pertsona bakarrean hauetako hainbat aldi berean agertzea posible delarik. Mundu mailan, zirrosi kasuen %57a hepatitis B (%30) edo hepatitis C- arekin (%27) lotuta dago. Alkoholaren kontsumoa beste kausa nagusi bat da, kasuen %20 inguru.
* [[Alkoholismo]]a. Zirrosi mota hau denbora luzean zehar alkohola gehiegikeriaz edaten duten gizabanakoen %10-20ak garatzen du. Alkoholetik azetaldehidoa sortzen da, erreaktiboa dena, eta honen eraginez, proteinen, gantzen eta karbohidratoen ohiko metabolismoa oztopatzen da, gibela kaltetuz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Harrison's online|argitaletxea=McGraw-Hill|url=https://www.worldcat.org/oclc/767567894|isbn=9780071748896}}</ref>. Azetaldehidoaren agerpenak beste hainbat produktu erreaktiboren metaketa ere sustatzen du.
* Sortzetiko gibeleko gaixotasun [[Metabolismo|metabolikoak]]: [[Hemokromatosi]]a (gibeleko burdin gainkarga -oso ohikoa-), [[Alfa-1-antitripsina]]ren gabezia (oso ezohikoa) eta [[Wilsonen gaixotasuna]] (gibeleko kupre gainkarga -oso ezohikoa-); edota hartutako gaixotasun metabolikoak, hala nola, diabetesari loturiko [[esteatohepatitis]] ez alkoholikoa edo [[dislipidemia]].
* [[B Hepatitis]] kronikoa. B hepatitisaren birusak edo B eta D hepatitis birusen infekzio mixto kronikoaren ondorioz sor daiteke. Hainbat hamarkadatan zehar luzatuz gero, hantura eta kalte honek zirrosia eragin dezakete. D hepatitisa, B hepatitisaren presentziaren menpekoa da, eta zirrosia azkartzen du koinfekzio bidez.
* [[C Hepatitis]] kronikoa. Hepatitits C-aren birusak gibelaren hantura eta organoaren kaltea (aldakorra) eragiten du. Hainbat hamarkadatan zehar luzatuz gero, hantura eta kalte honek zirrosia eragin dezakete. Hepatitis C kronikoa duten gaixoen artean %20-30ak zirrosia garatuko du<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Harrison's online|argitaletxea=McGraw-Hill|url=https://www.worldcat.org/oclc/767567894|isbn=9780071748896}}</ref>. Hepatitis C-ak eta alkoholismoak eragindako zirrosiak dira gibel [[Transplante (medikuntza)|transplante]] baterako arrazoirik ohikoenak.
* [[Hepatitis autoimmune]]a. Farmakoen edota beste kimiko hepatotoxiko batzuen eraginez sortutako gibel-toxikotasuna. Badaude haur eta nerabeetan zirrosi goiztiarra sorrarazten duten beste hainbat arrazoi arraroago ere.
* [[Fibrosi kistiko]]a.
* [[behazun-zirrosi primario]]a.
* [[kolangitis esklerosatzaile primario]]a
| |||