Xiraz: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
tNo edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
1. lerroa:
{{HiriIrango orokorudalerri infotaula automatikoa
| izena = Xiraz
| izen alternatiboa =
| izen alternatiboa balioa =
| ofiziala = شیراز
| irudia = Darvaze Ghoran10.jpg|280px
| irudiaren testua =
| bandera =
| armarria =
| nongo =
| kodea = IR
| kodea2 = IRN
| probintzia = Fars
| probintziabalioa = Probintzia
| alkatea =
| dn = 29
| mn = 36
| sn =
| de = 52
| me = 32
| se =
| N = N
| W = E
| besterik1 =
| besterik1balioa =
| herritar =
| besterik2 =
| besterik2balioa =
| besterik3 =
| besterik3balioa =
| kokapena = kokapenmapa
| sorrera =
| postakodea =
| azalera = 340
| azalera metropolia =
| altuera = 1.486
| biztanleria = 1711186
| urtea = 2005
| dentsitatea =
| metropolia =
| web =http://www.eshiraz.ir/
| oharrak =
}}
'''Xiraz'''<ref name= Euskaltzaindia171.araua>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0171.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2012-06-29|izenburua= 171. araua: Asiako toponimia|sartze-data = 2013-02-11}}</ref> ([[persiera]]z: {{lang-fa|شیراز}}, ''Šīrāz'') [[Iran]]go hego-mendebaldeko hiria da, [[Fars probintzia]]ko probintziako hiriburua. Itsasoaren[[Teheran]]dik mailatik919 gorakilometro hegoaldera dago. 2011n 1.486460.665 metrokobiztanle altueranzituen<ref>{{erreferentzia|izena= dago,|abizena= [[Zagros|url=https://www.citypopulation.de/Iran-MajorCities.html mendiak|Zagrosizenburua= Iran: Major Cities| argitaletxea= citypopulation.de |sartze-data=2017-2-18}}</ref>. [[Persia]]ko hiriburua izan zen 1750-1794 bitartean, Zand dinastiaren agintepeko aldian. ''Olerkien, ardoaren, arrosen eta ipurtargien hiria'' deitu mendienizan magaleanzaio.
 
== Geografia ==
Zand dinastiaren agintepeko aldian, 1750-1794 bitartean, Xiraz [[Persia]]ko hiriburua izan zen.
Xiraz Irango hego-mendebaldean dago, [[Zagros mendiak|Zagros mendien]] magalean, 1.486 metroko altueran.
 
=== Klima ===
''Olerkien, ardoaren, arrosen eta ipurtargien hiri'' esaten diote Xirazi.
Hiriak estepako klima hotza dauka, ''BSk'', [[Köppen klima sailkapena]]ren arabera; beste aditu batzuen ustez, ordea, klima mediterraneoa da, uda beroekin (''Csa'').
 
== Historia ==
 
Xiraz hiriak 2.500 urte inguru ditu. Aipamen zaharrena K.a. 550. urtekoa da. Elamdarren sasoiko izena ''Tiraziš'' zen, buztinezko oholtxoetan azaltzen denez.
 
[[Sasaniar Inperioa]]ren garaian hiri handia zen jada, administrazio-gunea ziurrenik.
 
641. urtean arabiarren armadak Xiraz hartu zuen, eta hainbat leinu eta dinastiak zuzendu zuten hiria eta lurraldea. 1621. urtean [[Ekialdeko Indietako Konpainia Britainiarra]]k egoitza ipini zuen Xirazen: ardoa merkaturatzen zuten, merkatari holandarrak eta frantsesak hirian sarri zebiltzan unean.
 
Xiraz eskuratzekotan afganiarrek hiria suntsitu eta biztanleak hil zituztenez, gainbehera jasan zuen 1723. urtetik aurrera. Berreraiki ostean, berriro suntsitu zuten 1791. urtean [[Aghe Mohammad Khan Qajar]]-en esanetara, eta XIX. mendean hainbat hondamendi jasan behar izan zituzten: administrazio txarra, epidemiak, izurriteak, lurrikarak eta abar. XIX. mende amaieran lasaitasuna itzuli zen hirira, eta handikiek arkitektura-eraikin ikusgarriak egin zituzten, besteak beste.
 
== Klima ==
<div style="width:75%">
{{Klima
|location=Xiraz, 1961–1990, muturrekoak 1951–2010
|metric first=yes
|single line=yes
193 ⟶ 145 lerroa:
</div>
 
== Historia ==
 
Xiraz hiriak 2.500 urte inguru ditu. Aipamen zaharrena K.a. 550. urtekoa da. Elamdarren sasoiko izena ''Tiraziš'' zen, buztinezko oholtxoetan azaltzen denez.
 
[[Sasaniar Inperioa]]ren garaian hiri handia zen jada, administrazio-gunea ziurrenik.
 
641. urtean arabiarren armadak Xiraz hartu zuen, eta hainbat leinu eta dinastiak zuzendu zuten hiria eta lurraldea. 1621. urtean [[Ekialdeko Indietako Konpainia Britainiarra]]k egoitza ipini zuen Xirazen: ardoa merkaturatzen zuten, merkatari holandarrak eta frantsesak hirian sarri zebiltzan unean.
 
Xiraz eskuratzekotan afganiarrek hiria suntsitu eta biztanleak hil zituztenez, gainbehera jasan zuen 1723. urtetik aurrera. Berreraiki ostean, berriro suntsitu zuten 1791. urtean [[Aghe Mohammad Khan Qajar]]-en esanetara, eta XIX. mendean hainbat hondamendi jasan behar izan zituzten: administrazio txarra, epidemiak, izurriteak, lurrikarak eta abar. XIX. mende amaieran lasaitasuna itzuli zen hirira, eta handikiek arkitektura-eraikin ikusgarriak egin zituzten, besteak beste.
== Ekonomia ==
Xiraz Iran hegoaldeko ekonomiaren gunea da. XIX. mendetik hona hainbat aurrerapen izan dituzte: [[Suezko kanala]] 1869an irekitzerakoan, [[Europa]]tik eta [[India]]tik salgaiak ekarri zituzten; bestalde, nekazaritza-arloan tabakoa, kotoia eta opio-belarra landatzen hasi ziren, esportatzeko beste. Beraz, merkataritza-gune garrantzitsu bihurtu zen.
205 ⟶ 166 lerroa:
 
== Kanpo-loturak ==
{{commonskat}}
{{commons|:Category:Shiraz|Shiraz}}
* {{en}} [http://landofaryan.atspace.com XirazShiraz], landofaryan.atspace.com/
 
[[Kategoria:Irango hiriak]]