Amish: berrikuspenen arteko aldeak
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary Etiketak: Ikusizko edizioa Mugikor edizioa Mugikor web edizioa |
No edit summary |
||
1. lerroa:
[[Fitxategi:20060816-5 p081606kh-0640-515h.jpg|thumb|250px|right|Amishtarrak.]]
'''Amish''' edo '''amishsak''' ([[Pennsylvaniako aleman]]ieraz ''Amisch'', [[aleman]]ieraz ''Amische'') [[anabaptismo]] doktrinako [[kristautasun|kristau]] talde bat da. Gehienbat euren bizimodu xehe, usadiozko jazkera, eta gaur egungo erosotasun zein [[teknologia]] bereganatzeko jartzen duten erresistentziarengatik ezagunak dira.
Amishak estuki lorturiko [[kultura]] eta [[etnia]] talde bat osatzen dute, nagusiki [[Suitza]]tik joandako [[aleman|aleman hiztun]] emigranteen ondorengoak dira. Mugimendua [[Jacob Amman]] suitzarrak sortu zuen, XVII. mendearen amaieran, bere Elizaren lasaikeria moraltzat jotzen zuenari erantzunez. XVIII. mendean, amish askok Ameriketako Estatu Batuetara emigratu zuten. [[Itun Berria]]n oso modu literalean sinisten dute eta kanpoaldeko mundutik isolaturik bizitzen saiatu ohi dira. [[Bakezaletasun]]a eta bizimodu xehearen zaleak dira. [[XVI. mendea|XVI.]] eta [[XVII. mendea|XII. mendeko]] jazkeraz jazten dira. Euretako gehienak [[Aleman Garaiera]]ren dialekto bitxi batean mintzatzen dira: [[Pennsylvaniako aleman]]a, nahiz eta euren buruei "suitzar amishak" deitzen dietenek, "suitzera" (Swiss) mintzatzen duten. "Pennsilvaniako herbeheretar" talde ugarietako bat besterik ez dira, hauek orokorrean [[alemania]]r jatorrikoak dira (Dutch, "hebeheretar", hitza, antzinako "Deutsch", "alemaniar", hitzetik eratorria da).
7. lerroa:
Komunitateko arauak ez dira berak leku batzuetan eta besteetan; komunitate batean debekatuta dagoena baimenduta egon daiteke beste batean. Baina, oroa har, denek baztertzen dituzte aurrerapen teknologikoak eta gizarte-garapena. Gehienek estatuaren laguntzak eta gizarte-zerbitzuak ere baztertzen dituzte. Beachy Amish direlakoak, "aurreratugoak" dira, bereziki [[1960ko hamarkada|1960eko hamarkada]] ondoren jaiotakoak, euren jaiotetxeetan [[ingeles]]ez mintzatzen direlarik. Aipatzekoa da Amishek gainontzeko [[ameriketako Estatu Batuak|estatubatuar]] [[ingeles|ingeles hiztunei]] "English" edo "Ingeles" deitzen dietela.
Haien bizimodua, alderdi batzuetan, ez dator bat Estatu Batuetako legearekin, batez ere
== Zinema ==
|