Wikipedia

Euskal gramatika: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Assar (eztabaida | ekarpenak)
25.308 edits
Assar (eztabaida | ekarpenak)
25.308 edits
116. lerroa:
|}
 
===Genitiboa eta adjektibozko adierazpenak===
{{itzuli}}▼
{|
| Izen sintagma [[genitibo]]ak [[jabetza (gramatika)|jabetza]] adierazten du.
| width="5040%" style="background:#efefef;" |
* '''''Koldoren''' etxea''
* '''''nire''' etxea''
154 ⟶ 153 lerroa:
|-
|
''-Ko'' (edo ''-go'') hitz eta esaldi askotan erabil daitezke atzizki modura, askotan [[osagarri zirkunstantzial]]aren funtzioa dutenetan, [[sintaxi]]aren ikuspuntutik genitibo gisa jokatzen duten adierazpenadjektibozko adjektiboakadierazpenak sortuz.
| style="background:#efefef;" |
* '''''atzoko''' lana''
163 ⟶ 162 lerroa:
|}
 
===AdjectivesAdjektiboak===
{|
| [[Adjektibo]] [[lexiko|lexikalak]], goian azaldutako adjektibozko adierazpenek ez bezala, nukleoa den izenaren atzetik doaz, baina beste edozein artikulu, determinatzaile edo zenbatzaileren aurretik.
| [[Lexicon|Lexical]] [[adjective]]s, in contrast to adjectival expressions (see above), immediately follow the head noun but precede any article, determiner or quantifier.
| width=5040% style="background:#efefef;" |
* ''etxe '''gorri''' bat''
* ''etxe '''txiki'''a''
173 ⟶ 172 lerroa:
|-
|
Adjektiboak, adjektibozko adierazpenak edo genitiboak predikatu gisa erabiltzen direnean, gehienetan artikulua hartzen dute (''-a'' singularra edo ''-ak'' plurala).
When adjectives, adjectivals or genitives are used as predicates, they usually take the article (singular ''-a'', plural ''-ak'').
| style="background:#efefef;" |
* ''Etxe hau '''txikia''' da.''
181 ⟶ 180 lerroa:
|}
 
===NumberNumeroa===
{|
| rowspan=7|
Euskarak hiru [[numero]] ditu: [[singular]]ra, [[markagabe]]a eta [[plural]]a. Markagabea deklinatzerakoan ageri da, singularra edo plurala adieraztea beharrezkoa ez denean, esaterako izen berezia delako edo determinatzaile/zenbatzaile baten alboan dagoelako. Markatzaile pluralak bi tokitan ageri dira: zenbait izenordain, determinatzaile eta zenbatzailetan, eta [[aditzaren argumentu]]an. Izenak eta adjektiboak beti dira aldaezinak numerorako: esaterako, ''etxe'' singularra zein plurala izan daiteke. Hala ere, ''etxe'' bezalako izen bat gutxitan ageri da isolatuta eta gehienetan determinatzailea edo zenbatzailea duen izen sintagma batean dago txertatuta eta, beraz, elementu horrek adieraziko du ''etxe'' hitzaren numeroa:
Basque has three [[grammatical number|numbers]]: singular, [[markedness|unmarked]] and [[plural]]. Unmarked appears in [[declension]] when it is not necessary to specify singular or plural, for example because it is a proper name or it is next to a determiner or a quantifier. Plural [[marker (linguistics)|markers]] occur in two parts of Basque grammar: in some [[pronoun]]s, determiners and quantifiers and in [[verb argument|argument]] indices on [[verb]]s (see [[Basque verbs]]). Nouns and adjectives are always [[invariable]] for number: for example, ''etxe'' means indifferently 'house' or 'houses'. Since, however, a noun such as ''etxe'' rarely occurs alone and normally appears within a [[noun phrase]] containing either a determiner or a quantifier, its number is likely to be indicated by this element:
| style="background:#efefef;" |
''etxe'''a''''' 'house'
| style="background:#efefef;" |
(singular because ofsingularra ''-a'')
|-
| style="background:#efefef;" |
''etxe'''ak''''' 'houses'
| style="background:#efefef;" |
(plural because ofplurala ''-ak'')
|-
| style="background:#efefef;" |
''etxe '''hau''''' 'this house'
| style="background:#efefef;" |
(singular because ofsingularra ''hau'')
|-
| style="background:#efefef;" |
''etxe '''hauek''''' 'these houses'
| style="background:#efefef;" |
(plural because ofplurala ''hauek'')
|-
| style="background:#efefef;" |
''etxe '''bat''''' 'one/a house'
| style="background:#efefef;" |
(singular because ofsingularra ''bat'')
|-
| style="background:#efefef;" |
''etxe '''batzuk''''' 'some houses'
| style="background:#efefef;" |
(plural because ofplurala ''batzuk'')
|-
| style="background:#efefef;" |
'''''hiru''' etxe'' 'three houses'
| style="background:#efefef;" |
(plural because ofplurala ''hiru'')
|-
|
[[TransitiveAdit verbsiragankor]]rek addatzizki abat edo [[suffixartizki]] orbat aneransten [[infix]]dute, for exampleesaterako -it-, when theaditzaren [[Objectobjektu (grammargramatika)|objectobjektua]] of the verb isplurala pluraldenean.
| style="background:#efefef;" |
''osaba bat '''dut''''' 'I have an uncle' [uncle one I-have]|
| style="background:#efefef;" |
''hiru osaba '''ditut''''' 'I have three uncles' [three uncles I-have]
|-
|
Determinatzaile askok, artikuluek barne, forma singular eta plural desberdinak dituzte (azkena ''k'' letrarekin adierazten da [[absolutibo|kasu abosolutibo]]an). Zenbatzaile gehienek (''bat'' vs ''batzuk'' salbu) ez dute erakusten aldaketa [[morfologia (hizkuntzalaritza)|morfologiko]] handirik, baina batzuk esanahian daramate plurala (bat baino handiagoak diren zenbakiek barne, jakina).
Most determiners, including the article, have distinct singular and plural forms (the latter ending in a ''k'' in the [[absolutive case]], cited here). Most quantifiers (except ''bat'' versus ''batzuk'') do not show such [[morphology (linguistics)|morphological]] variation, but many (including the numerals above one, of course) have intrinsically plural [[Lexicon|lexical]] meanings.
| width=25% style="background:#efefef;" |
'''SingularSingularra:'''
* ''-a'' (articleartikulua)
* ''hau, hori, hura'' (demonstrativeserakusleak)
* ''bat'' (quantifierzenbatzailea)
| width=25% style="background:#efefef;" |
'''PluralPlurala:'''
* ''-ak, -ok'' (articlesartikuluak)
* ''hauek, horiek, haiek'' (demonstrativeserakusleak)
* ''batzuk'' (quantifierzenbatzailea)
* ''bi, hiru, lau...'' (numeralszenbakiak)
|-
|
Zenbaitetan, izen sintagma baten numero gramatikala testuinguru orokorretik edo aditzetik soilik ondoriozta daiteke
Sometimes the grammatical number of a noun phrase can be deduced only from general context or from verbal indexing
| colspan=2 style="background:#efefef;" |
* ''zein etxe?'' 'which(singularra house?'edo orplurala 'whichizan houses?'daiteke)
|-
|
edo izenaren mota lexikaletik edo [[semantika|semantiko]]tik:
or from the lexical or [[semantic]] noun type:
| colspan=2 style="background:#efefef;" |
* ''zenbat esne?'' 'how much milk?' (''esne'' is a mass noun)
* ''zenbat etxe?'' 'how many houses?' (''etxe'' is a quantitative noun)
|}
 
===PronounsIzenordainak andeta adverbsadberbioak===
▲{{itzuli}}
 
====Personal pronouns====
[[Personal pronouns]] differentiate three [[grammatical person|persons]] and two [[grammatical number|numbers]]. ''Zu'' must once have been the second-person plural pronoun but is now only the [[politeness|polite]] singular, having partially displaced the original second-person singular pronoun ''hi'', now a markedly familiar form of address. ''Zuek'' represents a repluralised [[Derivation (linguistics)|derivative]] of ''zu'' and is now the only second-person plural pronoun.
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal_gramatika"(e)tik eskuratuta