Hirugarren Reicha: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
95. lerroa:
{{sakontzeko|Adolf Hitlerren gailentzea}}
[[Fitxategi:Adolf Hitler-1933.jpg|thumb|left|180px|[[Adolf Hitler]] 1933an]]
[[1932]]ko uztaileko eta urriko hauteskundeetan, [[Nazionalsozialismo|Alemaniako Langile Alderdi Nazional-Sozialistak]] botoen %37,3 eta %33,0 lortu zuen, hurrenez hurren. Bi hauteskundeen artean alderdiak bi milioi bozka galdu zituen.<ref>{{en}} [http://www.ushmm.org/outreach/en/article.php?ModuleId=10007671 «Hitler comes to power»], United States Holocaust Memorial Museum. Ushmm.org</ref> Hala eta guztiz ere, ezegonkortasun politikoa eta gobernu sendoa osatzeko ezintasunakezintasuna zirelazela eta, [[1933]]ko [[urtarrilaren 30]]ean, [[Franz von Papen]]en aholkuz, [[Paul von Hindenburg|Hindenburg]] presidenteak [[Adolf Hitler]] hautatu zuen kantziler (gobernuburu). Izan ere, von Papenek -kantzilerordea gobernu horretan- Hitler mendean hartzeko gauza izanenizango zela uste zuen.<ref>{{es}} Emma SANCHEZ MONTAÑÉS: [http://www.artehistoria.jcyl.es/v2/contextos/3084.htm «La dictadura alemana»], Artehistoria.jcyl.es</ref>
 
Nolanahi ere, Hitler kantziler izendatu zuten egunaren biharamunean hasi zen aginpidea (''Machtergreifung'') lortzeko benetako borroka. Hurrengo egunetan –agerri–agerraldi eta desfile, bilera masibo, banderak haizetara–haizeetara– asaldaturik eta aztoraturik ibili zen jendea. Hitlerrek Legebiltzarra desegitera eta hauteskundeak deitzera behartu zuen Hindenburg. [[1933]]ko [[martxoaren 5]]ean egin ziren hauteskundeak, oso-oso giro gogorrean: beldurra eta indarkeria ziren nagusi eta, [[Reichstag]]i su eman ziotelako aitzakian (komunistei leporatu zieten ekintza), eten egin ziren herritarren eskubideak oro. Botoen %44 bere alde, eta Aginte Osoaren Legea onarturik, Alemaniako diktadore bihurtu zen Hitler.: Legebiltzarreko instantziak banan- banan deseginez joan zen,; Länderrak berdindu zituen,; NSDAP izan ezik, alderdi guztiak debekatu zituen,; alderdi horretako hegal erradikal osoa eta balizko oposizio eskuindarra suntsitu zituen, kideak hilez ([[Labana Luzeen Gaua|Labana luzeen gaua]], [[1933]]ko [[ekainaren 29]]an); eta, bere burua Alemaniako [[Führer]] izendatuz, bere gain hartu zituen aginte guztiak. Hitlerrek izugarrizko azkartasun eta erabakitasunez jokatu zuen aginpidea lortzeko. Hindenburg [[1934]]ko [[abuztuaren 2]]an hil zen. Ordu gutxiren buruan, Adolf Hitlerrek bere burua presidente izendatu zuen, era horretan bi karguak (estatuko eta gobernuko buruzagitzak) batuz. HauHori Alemania NaziNaziaren edo Hirugarren Reicharen hasiera izan zen.
 
=== Funtzionarioen kontrola Alemania nazian ===