Browndar higidura: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
No edit summary
tNo edit summary
1. lerroa:
[[Irudi:Mugimendu_browndarra.jpg|300px|right|thumb|Mugimendu Browndarra duen partikula baten ibilbide irregularra]]
'''Mugimendu Browndarra''' partikula mikroskopiko batzuek ingurune fluido batean izaten duten higidurari deitzen zaio. Partikula hauek higidura aleatorio xelebreaberezia daukate, badirudi ezerk bultzatu gabe mugitzen direla dirudi, norabide jakinik gabe.
 
Mugimendu harrigarri honen arrazoia hau da: partikula etengabe kolpatzen dute termikoki kitzikatuta dauden fluido molekulek. Hori gorputz handiagoetan berdinere gertatzen da, baina handiamolekulak denezbaino molekulekinhandiagoa konparatuzdenez, ez diote eragiten, kolpeak uniformeak bait dirabaitira bere gainazal osoan. Partikula mikroskopikoa denean ordea, kolpe hauek ez dira uniformeak norabide guztietan, eta aldakorrak izango dirabaizik. Ondorioz, deskribatutako mugimendua sortzen da.
 
[[Robert Brown]] plantari cubanoakkubatarrak deskribatu zuen mugimendu hau 1827an, [[mikroskopio]]z polenpoloen partikulek uretan zuen portaera aurkitu zuenean, eta bere omenez jarri zioten izena fenomeno honi. Fenomenoa behin eta berriz aztertu ondoren ondorio honetara iritsi zen: mugimenduamugimendu hau ez zuelazela sortzen fluidoaren korronteagatik, ezta ere uraren lurruntzeagatik. [[Michael Faraday]] fisikari ingeles ospetsua bere alde agertu zen; hala ere, biek onartu zuten ez zekitela zein zen fenomeno honen azalpena.
 
[[Albert Einstein]]ek argitu zuen arazoa 1905ean. Urte horretan artikulu bat argitaratu zuen, non xehetasun handiz azaltzen zuen mugimendu hori, eta likido batean esekiduran zegoen partikula baten batze besteko ibilbidea neurtu zuen. Teoria horrekin, [[atomo]]en existentzia frogatu zuen: garai hartan zientzialari askok ez zituzten atomoak erabat onartzen. Aldi berean [[fisika estatistikoa]]ri hasiera ematen dio.