Fermin Lasala Collado: berrikuspenen arteko aldeak

'''Fermín Lasala Collado''' ([[Donostia]], [[Gipuzkoa]], [[1832]]ko [[uztailaren 7]]a - [[Madril]], [[Espainia]], [[1918]]ko [[abenduaren 17]]a) gipuzkoar politikaria eta historialaria izan zen. Mandas eta Villanueva duke konsorte titulua eskuratu zuen, Maria Cristina Fernanda Brunetti Gayoso de los Cobosekin ezkondu zenean; XIV Mandas eta Villanuevako Dukesa eta XVIII Belalcazarreko Kontesa. Ez zuten ondorengorik izan.

Handik gertu kale bat dago Mandasko Dukearen izenean Egia kalea, Alkolea pasairekin eta halaber, Mundaiz kalearekin elkartzen den puntuan, [[Kristinaenea|Cristina Enea]] parkearen sarreran. [[Parte Zaharra (Donostia)|Parte Zaharrean]] dagoen [[Lasala plaza|Lasala plazatxoak]]txoak (erdian lehoi bat duena) ordea ez omen darama bere izena, aitarena baizik: [[Fermin Lasala Urbieta]]. Hain zuzen ere, aita semeen artean bereizteko, semeari Mandasko duke deitzen zaio gehienetan.<ref>TXILLARDEGI: "Lasalako lehoina". ''Irutxuloko Hitza, 2007-VII-6''.</ref>

Donostiako Puyuelo kalean jaio zen, gaur [[Fermín Calbetón]] kalea. Familia dirudun batean jaio zen. Aita [[Fermin Lasala Urbieta]] zen (Jean Lassalle izeneko merkatari [[frantziar]] baten eta bere emazte euskaldunaren semea) eta osaba berriz [[José Manuel Collado|Jose Manuel Collado Parada]], biak politikoak eta enpresariak eta Donostiako eta Gipuzkoako [[oligarkia|oligarkiako]]ko kide garrantzitsuenetakoak (batez ere bigarrena). Gaztetan zuzenbide ikasketak egin zituen eta laster politikan sartu zen. Madrilgo Gorteetan diputatu bi aldiz (1857 eta 1869an). Ezkondu zen XIV Mandas eta Villanuevako dukesarekin eta ezkontza horren bitartez Mandaseko duke konsorte biurtu zen. [[Liberalismo|Liberala]] zen, jarrera iluna agertu zuen [[Hego Euskal Herriko foruak|euskal foruen]] aurrean eta [[monarkia]]ren alde jokatu zuen beti. [[Antonio Cánovas del Castillo|Cánovas del Castilloren]] adiskide eta laguntzaile izan zen, ministro [[1879]]-[[1881]] urteen artean eta Espainiako enbaxadore [[Paris]]en ([[1890]]) eta [[Londres]]en ([[1895]]).

Oso aberatsa, 85 urterekin hil zen 1918an. Hildakoan, Donostiako hiriari utzi zizkion [[Kristinaenea|Cristina Enea]] etxaldea eta parkea, baita liburutegia ere (18.000 liburukitik gora). [[Liburutegi|Liburutegia]]a [[Donostiako Udal Liburutegien Sarea|Donostiako Liburutegi Nagusian]], [[Konstituzio plaza]]ko Udal Liburutegi zaharrean dago, Mandas Dukearen Liburutegia izeneko aretoan. [[Artxibo (agirien bilduma)|Artxiboa]] berriz, [[Foru aldundi|Foru Aldundiari]] utzi zion.