Wikipedia

Uhin: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
t →‎Uhinen sailkapena: +barne lotura
POLITA DA
1. lerroa:
{{Beste erabilpenak|fisikakoariekd|itsasokoa|Olatu}}frd
|Olatupeme
[[Fitxategi:2006-01-14 Surface waves.jpg|thumb|220px|Uhinak urazalean hedatzen]]
}}
El kayak es una variedad de piragua de uno, dos o cuatro tripulantes cuyo uso es fundamentalmente deportivo. En su origen eran de un solo tripulante y se usaban para pescar y cazar. El tripulante o palista se acomoda sentado y orientado en dirección al avance, a diferencia de las embarcaciones de remo, propulsando la embarcación mediante una pala de doble hoja o cuchara que no necesita de apoyo sobre el casco.
 
Es una embarcación larga (eslora) y estrecha (manga). En sus diseños tradicionales es de cubierta cerrada, sólo abierta en la 'bañera' donde se sitúan el o los palistas. Existen en la actualidad tantos diseños y variantes como usos potenciales, pero en general puede considerarse una embarcación pequeña en relación con otras, en ocasiones de diseño extraordinariamente hidrodinámico y en otros casos de diseño compacto y maniobrable. Se construyen kayaks de uno, dos y cuatro tripulantes. Dadas sus características pueden encontrarse kayaks en aguas tranquilas (ríos, embalses, lagos, piscinas), aguas bravas (ríos de 'montaña' o canales de aguas bravas) y en el mar, incluso en mar abierto. Tal variedad de usos se traduce en una gran cantidad de modelos: de pista y descenso de ríos, de aguas bravas, de kayak extremo, de rodeo, kayaks de 'surf', kayak de mar, de kayak-polo y de recreo, entre otras.{{commonskat}}
'''Uhina''' perturbazio baten eraginez, [[energia]] transmisio era bat da, garraio netorik gabe. Erreakzio fisiko baten ondorioz, [[denbora]]n eta [[espazio]]an perturbazio bat sortzen denean eta honek izaera materiala duen heinean, honen inguruko eremura hedatzeko joera dauka beti, tarte periodikoetan zabalduz.
 
HANDIAK ETA TXIKIKIAK
[[Soinu]] uhinak, [[argi]]a ,itsasoko olatuak, bibrazioak, uhin mota desberdinen adibideak dira eta lege fisiko berdinen arabera jokatzen dute.
 
Uhina, espazio zein denboran zehar hedatzen den perturbazioa den heinean, [[posizio]] eta denboraren menpeko funtzio baten gisa azaltzen zaigu: <math> \psi(\vec{r},t) </math>. Matematikoki, aipatutako funtzioa uhina dela diogu baldin eta [[Uhin ekuazio|uhin ekuazioa]] betetzen badu:
 
<math>\nabla^2 \psi (\vec{r},t) = \frac{1}{v^2} {\partial^2 \psi \over\partial^2 t}(\vec{r},t) </math>.
 
non ''v'' uhinaren hedapen-abiadura den.
 
== Uhinen sailkapena ==
Uhinak hainbat eratan sailka daitezke:
# Uhinaren '''izaeraren''' arabera.
## [[Uhin mekaniko]]ak (edo '''materialak'''): Ingurune fisiko bat behar dute, hauen hedapena molekulen arteko energia trukean oinarritzen baita. Puntu zehatz batean sortu den perturbazio edo bibrazioak energia kantitate bat askatzen du (hau da, puntu horretako partikulek energia kantitate zehatz bat jasotzen dute) ''[[Newton]]''etan ['''''N'''''] neurtzen dena, eta honen ostean, energia hau, molekulek kontaktua egiten dutenean batetik bestera pasatzen da. Igortze hau norabide guztietan gertatzen da, eta puntu guztietan konstantea da, honek esan nahi du, molekula batek jasotzen duen energiaren parte bat ere atzera bueltan bidaltzen duela. Arrazoi honengatik izan ohi dute uhinek (edo hobeto esanda, uhinen hedapenek) itxura esferikoa (edo zirkularra bi dimentsiotan hedatzen bada, uretan bezala), norabide guztietan era konstantean igortzen baita bibrazioa. Energia esfera formako uhin fronteetan hedatzen da. Uhin fronte hauetako bakoitzaren energia konstantea da, beraz handitzen den heinean azalera unitate bakoitzak duen energia txikiagoa izango da. Honek azaltzen du zergatik, zenbat eta uhina hedatuago egon, orduan eta ahulagoa den, energia kantitate bera gero eta molekula gehiagoren artean banatzen doalako era konstantean. Hedapen hau kontaktuaren bidez gertatzen denez, edozein materialen bidez heda daiteke, gasa, likidoa edo solidoa. Uhin mekanikoak soinu, olatu, bibrazio eta abarren itxurakoak dira gehienbat.
## [[Erradiazio elektromagnetiko|Uhin elektromagnetikoak]]: Uhin elektromagnetikoek ez dute material fisikorik behar hedatzeko, hau da, espazio hutsean zehar heda daitezke. Uhin mota hauen oinarria ez da eta, molekulen perturbazioa (eta bertan askatutako energia), [[eremu elektromagnetiko]]a baizik. Elektrikoki kargatutako partikulen bidez osatzen da, hauek higitzen direnean energia garraiatzen dutelarik. Uhin elektromagnetikoak uhinaren maiztasunaren edo uhin luzeraren arabera sailkatzen dira, izaera desberdina duten uhinak izen desberdinez ezagutzen ditugularik. Alde batetik argi ikuskorra dago, gure begiek nabari dezaketen uhin elektromagnetiko bakarra. Bere espektroa kolore gorriaren eta bioletaren (morearen) artean kokatzen da. Honez gain, ezagun gertatzen zaizkigun beste hainbat eta hainbat uhin mota daude, hala nola: infragorria, [[mikrouhin]]ak, [[irrati (hedabidea)|irrati]] uhinak, ultra-morea, [[X izpi]]ak, ''Gamma'' izpiak, etab.
# Uhina hedatzen den espazioaren '''dimentsioaren''' arabera.
## '''Dimentsio bakarrean''' hedatzen diren uhinak: norabide bakarrean hedatzen diren uhinak dira, malguki edo soketan agertzen direnak adibidez. Uhinak norabide bakarrean hedatzen badira euren [[Uhin Lau|uhin fronteak lauak]] eta elkarren artean paraleloak dira.
## '''Bi dimentsiotan''' hedatzen diren uhinak edo '''uhin bidimentsionalak''': bi norabidetan zehar hedatzen diren uhinak dira. Esaterako, harri bat uretara botatzean urazalean sortzen diren uhin zentrokide.
## '''Hiru dimentsiotan''' hedatzen diren uhinak edo '''uhin tridimentsionalak''': hiru norabidetan zehar hedatzen diren uhinak dira. Esaterako soinu uhinak edo argi igorle puntual batek sortzen dituena.
# '''Perturbazioaren norabide'''aren arabera.
## [[Zeharkako uhinak]]: partikulak hedapen norabidearekiko perpendikular higitzen dira.
## [[Luzetarako uhinak]]: partikulak hedapen norabidearekiko paralelo higitzen dira.
# Periodizitatearen arabera.
## [[Uhin periodikoak]]: uhin trenaren profila funtzio periodiko baten bitartez adierazi daitekeenean.
## Uhin ez-periodikoak: uhina periodikoa ez bada.
 
== Ikus, gainera ==
{{commonskat}}
 
* Argiaren [[uhin-partikula dualtasuna]]
 
[[Kategoria:Ekuazio diferentzialak]]
[[Kategoria:Uhinak]]
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Uhin"(e)tik eskuratuta