Jose Ariztimuño: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
t bizialdia
No edit summary
1. lerroa:
{{Biografia_infotaula_automatikoa}}
{{Biografia infotaula oinarria
| izena = Jose Ariztimuño
| irudia = Aitzol.jpg
| zabalera = 160px
| izen osoa = Jose Ariztimuño Olaso
| ezizena = Aitzol
| jaiotza data = [[1896]]ko [[martxoaren 18]]a
| jaiotza hiria = [[Tolosa]]
| jaiotza herrialdea = [[Gipuzkoa]]
| heriotza data = [[1936]]ko [[urriaren 17]]a<br />(40 urte)
| heriotza hiria = [[Hernani]]
| heriotza herrialdea = [[Gipuzkoa]]
}}
'''Jose Ariztimuño Olaso''', '''"Aitzol"''' ezizena zuena, ([[Tolosa]], [[Gipuzkoa]], [[1896]]ko [[martxoaren 18]]a - [[Hernani]], [[Gipuzkoa]], [[1936]]ko [[urriaren 17]]a) euskal idazle, kazetari eta elizgizon [[abertzaletasun|abertzale]] eta [[euskaltzaletasun|euskaltzalea]] izan zen. [[Gaztelania]]z zein [[euskara]]z idatzi bazuen ere, hizkuntz normalizazioaren aldeko ekimenak bultzatu zituen, euskararen ofizialtasuna eskatuz. Ehunka artikulu idatzi zituen aldizkari eta egunkarietan.
 
[[1922]]an [[Gasteiz]]en apaiztu zen. [[1930]]an ''[[Euskaltzaleak]]'' elkarteko zuzendaria izan zen. Urte berean Donostian sortu zen ''[[El Día]]'' egunkarian berebiziko garrantzia izan zuen Aitzolek komunikabide hori erabat abertzaletasun aldera lerratzen. Ideologia sendoko pertsona eta ideia barreiatzaile paregabea, [[Eusko Langileen Alkartasuna]] sindikatu katoliko eta abertzalea bultzatu zuen etengabe, gainerako ekimen abertzaleak bezala, nahiz [[Espainiako Bigarren Errepublika|Errepublika]] garaiko azken bi urteetan lan teorikoetara mugatu zen, nolabait ere.
 
1931n [[Orixe]]ri ''[[Euskaldunak (Orixeren poesia)|Euskaldunak]]'' poema idaztea enkargatu zion.<ref>{{erreferentzia|izena= Jon |abizena= Kortazar |izenburua= La literatura vasca y la creación de la nación. Las ideas de José Aristimuño, ''Aitzol'' (1896-1936)|editorea= Leonardo Romero Tobar |bilduma = Literatura y nación: la emergencia de las literaturas nacionales|lekua= Zaragoza|argitaletxea= Prensas Universitarias de Zaragoza |urtea= 2008 |orrialdea= 216-218| ISBN = 9788492521142}}</ref>
1935. urtean, ''La democracia en Euzkadi'' saiakera eman zuen argitara eta gerrak argitaratzea eragotzi zuen beste bi lan prestatu zituen: Ipar Euskal Herriko erakundeei buruzko historia politiko-soziala (hastapena ''Euzkadi'' egunkarian agertu zen, zenbait zatitan) eta ''La poesía popular en el renacimiento de los pueblos'' izeneko lanaren lehen liburukia.
 
1935. urtean, ''La democracia en Euzkadi'' saiakera eman zuen argitara eta gerrak argitaratzea eragotzi zuen beste bi lan prestatu zituen: Ipar Euskal Herriko erakundeei buruzko historia politiko-soziala (hastapena ''[[Euzkadi (egunkaria)|Euzkadi]]'' egunkarian agertu zen, zenbait zatitan) eta ''La poesía popular en el renacimiento de los pueblos'' izeneko lanaren lehen liburukia.
[[1936]]an [[faxismo|faxisten]] altxamendua hasi zenean, [[Donostia]]n zen eta [[Belokeko monasterioa|Beloken]] errefuxiatu zen. [[Donostiako historia|Donostia]] frankisten esku geratu zenean, [[Bilbo]]rako bidea hartu zuen, baina 1936ko urriaren 15ean [[Pasaia]] inguruan preso hartu eta [[Donostia]]ko [[Ondarretako kartzela]]n sartu zuten. Han torturak jasan zituen eta handik gutxira [[Hernani]]n fusilatu zuten.
 
[[1936]]an [[faxismo|faxisten]] altxamendua hasi zenean, [[Donostia]]n zen eta [[Belokeko monasterioa|Beloken]] errefuxiatu zen. [[Donostiako historia|Donostia]] frankisten esku geratu zenean, [[Bilbo]]rako bidea hartu zuen, baina 1936ko urriaren 15ean, [[Pasaia]] inguruan ''Galerna'' itsasontzian zebilela, preso hartu eta [[Donostia]]ko [[Ondarretako kartzela]]n sartu zuten. Han torturak jasan zituen eta handik gutxira [[Hernani]]n fusilatu zuten beste 191 lagunekin batera.<ref>{{erreferentzia|url= http://www.deia.com/2011/10/15/sociedad/historias-de-los-vascos/39aitzol39-un-dinamizador-de-la-nacion-vasca# |izenburua= 'Aitzol', un dinamizador de la nación vasca|egunkaria= [[Deia]]|data=2011/10/15}}</ref>
 
Jardun politiko eta sindikalez gain, kultura arlo asko (historia, folklorea, literatura kritika) landu zituen Aitzolek. Euskararen alde kartsuki idatzi zuen, euskaraz eta gaztelaniaz, nahiz lan teoriko gehienak gaztelaniaz osatu. Liburuxka bat idatzi zuen gai horri buruz: ''La muerte del euskara o los profetas de mal agüero''. Gerra aurreko euskal abertzaletasunak izan zuen ideologorik garrantzitsuenetakoa izan zen.
34 ⟶ 24 lerroa:
* ''La democracia en Euzkadi'' ([[1935]])
 
== Kanpo loturak ==
* {{eu}} [http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00308.htm Jose Ariztimuño literaturaren zubitegian]
== Erreferentziak ==
{{ lur | data=2011/12/26}}
{{erreferentzia_zerrenda}}
 
== Kanpo loturak ==
* {{eu}} [http://zubitegia.armiarma.com/egileak/00308.htm Jose Ariztimuño literaturaren zubitegian]
 
{{Bizialdia|1896ko|1936ko|Ariztimuño, Jose}}
[[Kategoria:Tolosarrak]]
[[Kategoria:Euskal Pizkundea]]
[[Kategoria:Euskal kazetariak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako idazleak]]
[[Kategoria:Tolosarrak]]
[[Kategoria:Espainiako Gerra Zibilean erailak]]
[[Kategoria:Euskararen sustatzaileak]]
48 ⟶ 41 lerroa:
[[Kategoria:Idazle katolikoak]]
[[Kategoria:Gipuzkoako kazetariak]]
{{Bizialdia|1896ko|1936ko|Ariztimuño, Jose}}