Aimara: berrikuspenen arteko aldeak

'''Aimara'''<ref name="Euskaltzaindia">{{erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0038.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|izenburua=38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak}}</ref><ref>{{Web erref|izenburua=53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0053.pdf|argitaletxea=Euskaltzaindia|sartze-data=2010-12-19}}</ref> ({{lang|ay|''aymar aru''}}) [[aru]] familiako hizkuntza bizia da; familiako beste kideak [[kawki]]<nowiki/>a (galdua) eta [[jaqari]]<nowiki/>a (oso gutxitua) dira. [[Aimara etnia|Aimara]] etniaren berezko hizkuntza da.

Antiplanoko aimara [[Andeak|Andeetako]] hizkuntza bat da, 1.600.000 hiztun dituena, Titicaca lakuaren inguruan: 1.237.658 aimara-hiztun boliviar ditu, 296.465 perutar eta 48.477 txiletar. Badira, era berean, zenbait komunitate Argentinako Salta eta Jujuy probintzietan, baina ez dakite hizkuntzaz mintzatzen. Aimara hizkuntzak biBi ahaide ditu: kawkikawkia eta jaqaru, Limako probintzia batzuetan oraindik ere erabiliakjaqarua. [[XIX. mendea]]n, Antonio Raymondik, Sebastián Barrancak eta Julio C. Tellok hiru hizkuntzon arteko antzekotasuna susmatu zuten, baina Marta J. Hardman-en lanek zehatz-mehatz baieztatu zuten susmo hori [[1960ko hamarkada]]<nowiki/>n, hirurak ''jaqi'' familiakoak direla frogatuz. Hala ere, Alfredo Torero hizkuntzalariak "aru" izena eman zion. Berriki, Rodolfo Cerrón-Palominok proposatu du taldeari "aimara" deitzea. Haren iritziz, nomenklatura simetrikoa dauka [[kitxua]] familia linguistikoarekin. Kawkia hiltzat jo daiteke; jaqarua, ordea, tupean oinarriturik (Yauyos), mila bat tupinok bakarrik hitz egiten dute eta gehienak Liman bizi dira.

Kitxuak eta arabiera klasikoak bezala, aimarak hiru bokal besterik ez du: ''a'', ''i'' eta ''u''; dena dela, luzatzen ditu (gainekoidatzian, dieresiaz adierazten da idatzian). Beraz, sei bokal hauetaz baliatzen da: ''ä'', ''a'', ''ë'', ''i'', ''ï'', ''u'', eta ''ü''.

Hamasei kontsonante ditu. HerskariEz leunakdu herskari leunik (hots, ''b'', ''d'' eta ''g'' ez daude), baina ozenek hiru forma hauek dituzte: sinpleak (''p'', ''t'' eta ''k''), glotalak (''p'<nowiki/>'', ''t´'<nowiki/>'' eta ''k''') eta hasperankariak (''ph'', ''th'' eta ''kh'').

Alfabeto latindar espainiarra erabiltzen du (baita [[ñ|''ñ'']] letra ere).