Wikipedia

Óscar Romero: berrikuspenen arteko aldeak

Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
No edit summary
Xirkan (eztabaida | ekarpenak)
42.189 edits
No edit summary
1. lerroa:
{{lanean|xirkan}}
{{biografia infotaula automatikoa}}
'''OscarÓscar Arnulfo Romero y Galdamez''' (Ciudad Barrios, [[El Salvador]], [[1917]]ko [[abuztuaren 15]]a - [[San Salvador]], [[1980]]ko [[martxoaren 24]]a), '''Monseñor Romero''' ere deitua, [[El Salvador|salvadortar]] apaiz [[katolizismo|katoliko]] izan zen, San Salvadorko laugarren [[artzapezpiku]] metropolitarra [[1977]]-1980 bitartean. Diktaduraren aurkako oposizio katolikoko aitzindari bihurtu zen; El Salvadorko baztertuen eta pobreen eskubideen alde borrokatu zen, batez ere. San Salvadorko katedralean meza ematen ari zela hil zuten; handik gutxira pobreen eskubideen aldeko martiritzat hartua zen<ref name="lur">{{erreferentzia|izena=|abizena=|url=http://www.euskara.euskadi.eus/r59-lurcontd/eu/contenidos/termino/_c05150/eu_r_0870/r0870.html| izenburua= Romero, Oscar Arnulfo| argitaletxea= Lur hiztegi entziklopedikoa, Creative Commons Aitortu 3.0 Espainia lizentzia| sartze-data=2016-12-5}}</ref>. 2015eko maiatzaren 23an, [[Frantzisko (aita santua)|Frantzisko]] aita santuak dohatsu aitortu zuen<ref name="eitb">{{erreferentzia|izena=|abizena=|url=http://www.eitb.eus/eu/albisteak/mundua/osoa/3234364/salvador--oscar-arnulfo-romero-dohatsu-izendatu-du-vatikanoak/| izenburua= Oscar Arnulfo Romero monsinorea dohatsu izendatu du Vatikanoak| argitaletxea= eitb.eus| sartze-data=2016-12-5}}</ref>.
 
== Bizitza ==
[[Fitxategi:Mural Oscar Romero UES.jpg|thumb|left|<small>Oscar A. Romero artzapezpikua</small>]]▼
Óscar Arnulfo Romero [[1917]]ko abuztuaren 15ean jaio zen Ciudad Barrios-en, San Miguel departamenduan. Santos Romero eta Guadalupe Galdámezen zortzi seme-alabetatik bigarrena izan zen. [[1919]]ko maiatzaren 11n bataiatu zuten. Txikitatik oso osasun ahula izan zuen, herabe eta isila zen<ref name="romeroes">{{erreferentzia|izena=|abizena=|url=http://web.archive.org/web/20070523044752/http://www.romeroes.com/biografia/espanol.htm| izenburua= Oscar Arnulfo Romero | argitaletxea= romeroes.com| sartze-data=2016-12-5}}</ref>.
 
11 ⟶ 9 lerroa:
[[1943]]an itzuli zen El Salvadorrera, eta [[Anamoros]]ko [[erretore]] izendatu zuten; geroago San Miguel hirira bidali zuten, eta 20 urte eman zituen bertan. Urte horietan, higikunde apostolikoak eta sozialak ([[Alkoholzale Anonimoak]], [[Caritas]]) sustatu eta San Miguelgo katedralaren eraikuntza bultzatu zuen. [[1966]]an, El Salvadorko Gotzainen Batzarreko idazkari izendatu zuten<ref name="cvir"></ref>.
 
▲[[Fitxategi:Mural Oscar Romero UES.jpg|thumb|left|230px|<small>Oscar A. Romero artzapezpikua</small>]]
[[1970]]eko apirilaren 21ean, [[Paulo VI.a]] aita santuak San Salvadorko gotzain laguntzaile izendatu zuen, [[1974]]an Santiago de Maria elizbarrutiko apezpiku, eta [[1977]]ko otsailaren 3an San Salvadorko artzapezpiku, [[Luis Chavez y Gonzalez]]en ondorengo. Monseñor Romeroren izendapena ustekabe desatsegina izan zen kristau aurrerakoientzat, oso kontserbadoretzat hartua baitzen; gobernuak eta botere taldeek, berriz, pozez hartu zuten. Baina Óscar Romerok laster erakutsi zuen zein izango zen bere jokabidea handik aurrera: martxoaren 12an Rutilio Grande, [[jesuita]] aurrerazalea eta nekazarien eskubideen defendatzailea, hil zuten. Artzapezpiku izendatu berriak Molina presidentea hertsatu zuen hilketaren norakoak iker ditzan eta, gobernuaren pasibotasunaz gogaiturik, mehatxu egin zion ikastetxeak ixtearekin<ref name="cvir"></ref>.
 
Igandeko predikuetan [[giza eskubideak|giza eskubideen]] urraketak salatzen zituen, eta indarkeria politikoaren biktimekiko elkartasuna publikoki agertzen zuen. Berak esan zuenez, «Elizaren misioa pobreekin bat egitea da, horrela aurkitzen du bere salbazioa Elizak». Jokabide horrek herrialdeko oligarkia amorrarazi zuen<ref>{{erreferentzia|izena=Julián |abizena= Miglierini|url=http://www.bbc.com/mundo/noticias/2014/08/140819_romero_salvador_perfil_miglierini_wbm| izenburua= ¿Quién era Óscar Romero, el arzobispo cuya canonización fue prohibida por el Vaticano?| argitaletxea= bbc.com| sartze-data=2016-12-5}}</ref>, eta irainak, kalumniak eta mehatxuak pairatu behar izan zituen<ref name="romeroes"></ref>. Beti ere, gerrillari eta oposizioko taldeekin ere izan zen kritikoa<ref>{{erreferentzia|izena=Jose Mari|abizena= Kortazar|url=http://www.karmelaldizkaria.eus/hemeroteka/pdf/2004/04/Karmel_2236.pdf| izenburua= Profeta zela ez zekien profeta| argitaletxea= karmelaldizkaria.eus| sartze-data=2016-12-5}}</ref>, eta eginahal guztiak egin zituen gerra zibila piztu ez zedin<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena= |url=http://www.publico.es/internacional/martir-oscar-romero-ancla-impedia.html| izenburua= El mártir Óscar Romero, el "ancla" que evitó la guerra civil salvadoreña, reconocido como beato| argitaletxea= publico.es| sartze-data=2016-12-5}}</ref>.
Artzapezpiku izanik, iganderoko [[homilia|homilietan]] hainbat [[giza eskubideak|giza eskubideren]] urraketa salatu zituen eta bere herriko indarkeria politikoaren biktimekiko bere solidaritatea publikoki agertu zuen. Bere heriotzak nazioarteko protesta eragin zuen, El Salvadorren giza eskubideak errespetatuak izan zitezen. [[Erromatar Eliza Katolikoa|Eliza katolikoaren]] barruan pobreen aldeko lehentasunezko aukeraren defendatzailetzat hartu zen. Bere homilietako batean monsinore Romerok honako hau esan zuen: "Elizaren misioa pobreekin identifikatzea da, horrela aurkitzen du bere salbazioa Elizak".
 
=== Hilketa ===
[[1980]]ko otsailean eta martxoan Óscar Romerok heriotz mehatxu sinesgarriak jaso zituen. Azkenik, 1980ko martxoaren 24an ezkutuko tiratzaile batek hil zuen, Divina Providencia ospitaleko kaperan meza ematen ari zela. Hil aurreko egunean, eskaera gogorra egina zion El Salvadorko armadari:
Hil aurreko egunean eskaera gogorra egin zion armada salvadortarrari:
 
{{aipu|''Dei berezia egin nahiko nieke armadako gizonei. Hain zuzen ere, Guardia Nacionaleko baseei, poliziarenei, koarteletakoei... Senideok, gure herri beraren kide zarete. Zuen senide nekazariak ari zarete hiltzen. Eta gizon batek emandako hiltzeko aginduaren aurrean, Jainkoaren legeak gailendu behar du. Eta hau esaten du: "Ez hil". Inongo soldaduk ez du obeditu behar Jainkoaren legearen kontra doan agindurik.''}}.
 
[[El Salvadorko Gerra Zibila|El Salvadorko Gerra Zibileko]] krimenak ikertu zituen Egiaren Batzordearen arabera, [[Roberto D'Aubuisson]]ek, Aliantza Errepublikano Nazionalistaren lider eskuindarrak, «lotura argia» izan zuen Monseñor Romeroren hilketarekin<ref name="eitb"></ref>.
1980ko martxoaren 24an hil zuten Divina Providencia ospitaleko ( Colonia Miramonte, San Salvador) kaperan meza ematen ari zela.
 
== Hil ondoko aitortza eta beatifikazioa ==
1994. urtean bere kanonizazioaren kausa ireki zuen Arturo Rivera y Damas-ek, harenartzapezpikuak oinordekoak.ireki Kanonizaziozuen prozesuaÓscar aurreraArnulfo doaRomeroren kanonizazio prozesua. Latinoamerikan[[Pere askokCasaldàliga]]k “San''San Romero Amerikakoa”Amerikakoa'' deitzenizendatu diotezuen olerki batean. [[Eliza katolikoarenAnglikanoa]]k mugetatiksantuen kanporaizendegian eresartu beste izendapen kristau batzuek ohoratzen dutezuen, Komunio Anglikanoa barne.eta [[Londres]]ko [[Westminster abadia]]rekon Abadiandauden XX. mendeko martirien estatuak daude etaestatuetako bat berari eskainiaeskainirik dago<ref>{{erreferentzia|izena=Juan José |abizena=Tamayo |url=http://elpais.com/elpais/2015/03/23/opinion/1427110611_809595.html| izenburua= San Romero de América| argitaletxea= elpais.com| sartze-data=2016-12-5}}</ref>. Azkenik, 2015eko maiatzaren 23an [[Frantzisko (aita santua)|Frantsisko]] aita santuak beatifikatudohatsu aitortu zuen 2015eko maiatzaren 23an.
 
== Erreferentziak ==
{{erreferentzia_zerrenda|2}}
 
{{commonskat}}
"https://eu.wikipedia.org/wiki/Óscar_Romero"(e)tik eskuratuta