Bigorra: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
Gaskoiera hizkuntza gisa txertatu dut, lehen okzitaniera baizegoen eta bertan hitz egiten dena gaskoiera da. Eneko Aritza bertakoa zela diotela ere txertatu dut.
IP anonimotik egindako edizioak zuzentzea
1. lerroa:
[[Fitxategi:Blason65.PNG|thumb|right|250px|Bigorrako armarria.]]
'''Bigorra'''<ref>{{Erreferentzia|url=http://www.euskaltzaindia.net/dok/arauak/Araua_0154.pdf|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data = 2008-05-30|izenburua= 154. araua: Europako eskualde historiko-politiko nagusiak}}</ref> ([[Gaskoi (hizkuntza)|Gaskoierazgaskoiz]] ''Bigòrra'', [[frantses]]ez ''Bigorre'') [[Gaskoinia]]ko antzinako eskualdea da, [[Aturri]]ren goiko aldean kokatuta. Egungo Frantziako [[Pirinio Garaiak]] departamenduko erdi eta mendebaldeak eta [[Pirinio Atlantikoak|Pirinio Atlantikoen]] ekialdeko bi barrutik osatuko lukete Bigorra. [[Tarbe]] du hiriburu historikoa.
 
== Historia ==
7. lerroa:
Erromatarren ostean [[bisigodo]]en [[Tolosako erresuma]] etorri zen. Baina [[Vouilleko gudua]]rekin ([[507]]) [[frankoak|frankoek]] bisigodoak gailendu eta hegoalderantz mugiarazi zituzten. Hortaz, frankoen erresumaren barruan, Tolosa mendean zeukanak Bigorra ere zuen kontrolpean usu.
 
[[VII. mendea|VII.]] eta [[VIII. mendea|VIII. mendeetan]], Bigorrako historia iluntzen da. Baliteke [[Baskoniako dukerria|Baskoniako dukerriko]] lurra izana. [[Bigorrako konderria]] Gaskoiniako dukeek eratu zuten [[IX. mendea]]n. Aipatu beharra dago garaikoGaraiko historialarien kronikak eta idatziak aztertuz, badirudi [[Eneko Aritza]] [[Baskoibaskoi]]<nowiki/>en lehen erregea (eta beraz [[Iruñeko Erresuma]]<nowiki/>renko lehenlehena erregeaere) Bigorrakoa zela sortzez. Hurrengo bi mendeetan erdi independente izan zen, nahiz eta [[Bearnoko bizkonderria]]k eraso ([[1080]]–[[1097]]). Hortik aurrera, Bigorrako kondeak [[Errekonkista]]n, [[Gurutzadak|Gurutzadetan]] eta [[katarismo|kataroen]] aurkako gerran nabarmendu ziren, euren independentzia areagotuz.
 
Nolanahi ere, [[Filipe I.a Nafarroakoa|Filipe IV.a Frantziakoak]] [[1292]]an bereganatu zuen lurraldea oinordekotzari buruzko gatazka zela medio. [[Ehun Urteetako Gerra|Ehun Urteko Gerraren]] testuinguruan, [[Ingalaterra]]ra igaro zen Bigorra, [[Bretignyko hitzarmena|Bretignyko itunarengatik]] ([[1360]]). Frantziarrek, [[Foix Herria|Foix Herriko]] kondeak lagun eta bitartekari, [[1370]] eta [[1406]] bitartean berreskuratu zuten. Horren ostean, [[1426]]an, Foixko Joan I.ak Bigorra jaso zuen Frantziako erregearengandik. Hortaz, Foix etxeak Foix herria bera, [[Bearno]], [[Nébouzan]] eta Bigorra bera ere zeuzkan menpean.