Nantes: berrikuspenen arteko aldeak

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
An13sa (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
Gartxoak (eztabaida | ekarpenak)
No edit summary
3. lerroa:
| ofiziala = Nantes
| postakodea = 44000, 44100, 44200 eta 44300
| irudia = Ile de NantesMarité.JPGjpg
| irudiaren testua = Nanteseko uhartearen ikuspegia.
| INSEE = 44109
| kokapena = kokapenmapa
15. lerroa:
| oharrak =
}}
'''Nantes''' ([[bretainiera|bretoieraz]] ''Naoned'', [[galo]]z ''Naunnt'') [[Frantzia]]ko mendebaldeko hiria da, [[Pays de la Loire]] eskualdeko eta [[Loire-Atlantique]] departamenduko hiriburua. Batzuen ustez, [[Bretainia]]ko [[Bro Naoned]] lurralde historikoaren hiriburua da, eta askok Britainia guztiko hiriburua ere badakontsideratzen dute. [[2013]]ko erroldaren arabera 292.718 biztanle ditu (4.327 biz./km<sup>2</sup>), Frantziako seigarren hiri populatuena da beraz.
 
== Geografia ==
[[2009]]an, 282.047 biztanle zituen (4.327 biz./km<sup>2</sup>). Frantziako seigarren hiri populatuena zen, beraz.
[[Loira (ibaia)|Loira]] ibaiaren ertzetan kokaturik dago, [[Erdre]] ibaiarekin bat egiten duen puntuan, [[Atlantiar Ozeanoa|Atlantiar Ozeanotik]] 55 kilometro barrura. Loira ibaiak hainbat uharte sortzen zituen baina XX mendean hainbat erreka lehortu eta gainean eraiki zen hiria. [[Nantesko uhartea]] erdian gelditu da.
 
== Klima ==
[[Loira (ibaia)|Loira ibaiak]] zeharkatzen du.
<div style="width:75%;">
{{Klima
|location = Nantes, Loire-Atlantique, France
|metric first = Y
|single line = Y
|Jan record high C = 18.2
|Feb record high C = 21.4
|Mar record high C = 23.8
|Apr record high C = 28.3
|May record high C = 32.7
|Jun record high C = 36.8
|Jul record high C = 40.3
|Aug record high C = 39.2
|Sep record high C = 34.3
|Oct record high C = 30.2
|Nov record high C = 21.1
|Dec record high C = 18.4
|year record high C = 40.3
|Jan high C = 9.0
|Feb high C = 9.9
|Mar high C = 13.0
|Apr high C = 15.5
|May high C = 19.2
|Jun high C = 22.7
|Jul high C = 24.8
|Aug high C = 25.0
|Sep high C = 22.1
|Oct high C = 17.5
|Nov high C = 12.4
|Dec high C = 9.3
|year high C = 16.7
|Jan mean C = 6.1
|Feb mean C = 6.4
|Mar mean C = 8.9
|Apr mean C = 11
|May mean C = 14.6
|Jun mean C = 17.7
|Jul mean C = 19.6
|Aug mean C = 19.6
|Sep mean C = 17
|Oct mean C = 13.5
|Nov mean C = 9.1
|Dec mean C = 6.4
|year mean C = 12.5
|Jan low C = 3.1
|Feb low C = 2.9
|Mar low C = 4.8
|Apr low C = 6.4
|May low C = 9.9
|Jun low C = 12.6
|Jul low C = 14.4
|Aug low C = 14.2
|Sep low C = 11.9
|Oct low C = 9.4
|Nov low C = 5.7
|Dec low C = 3.4
|year low C = 8.3
|Jan record low C = -13.0
|Feb record low C = -15.6
|Mar record low C = -9.6
|Apr record low C = -2.8
|May record low C = -1.5
|Jun record low C = 3.8
|Jul record low C = 5.8
|Aug record low C = 5.6
|Sep record low C = 2.8
|Oct record low C = -3.3
|Nov record low C = -6.8
|Dec record low C = -10.8
|year record low C = -15.6
|precipitation colour = green
|Jan precipitation mm = 86.4
|Feb precipitation mm = 69.0
|Mar precipitation mm = 60.9
|Apr precipitation mm = 61.4
|May precipitation mm = 66.2
|Jun precipitation mm = 43.4
|Jul precipitation mm = 45.9
|Aug precipitation mm = 44.1
|Sep precipitation mm = 62.9
|Oct precipitation mm = 92.8
|Nov precipitation mm = 89.7
|Dec precipitation mm = 96.8
|year precipitation mm = 819.5
|Jan precipitation days = 12.3
|Feb precipitation days = 10.0
|Mar precipitation days = 10.1
|Apr precipitation days = 10.1
|May precipitation days = 10.9
|Jun precipitation days = 7.2
|Jul precipitation days = 6.9
|Aug precipitation days = 6.6
|Sep precipitation days = 8.0
|Oct precipitation days = 11.8
|Nov precipitation days = 12.2
|Dec precipitation days = 13.0
|year precipitation days = 119.1
|Jan snow days = 1.2
|Feb snow days = 1.3
|Mar snow days = 0.8
|Apr snow days = 0.3
|May snow days = 0.0
|Jun snow days = 0.0
|Jul snow days = 0.0
|Aug snow days = 0.0
|Sep snow days = 0.0
|Oct snow days = 0.0
|Nov snow days = 0.4
|Dec snow days = 1.1
|year snow days = 5.1
|Jan humidity = 88
|Feb humidity = 84
|Mar humidity = 80
|Apr humidity = 77
|May humidity = 78
|Jun humidity = 76
|Jul humidity = 75
|Aug humidity = 76
|Sep humidity = 80
|Oct humidity = 86
|Nov humidity = 88
|Dec humidity = 89
|year humidity = 81.4
|Jan sun = 73.2
|Feb sun = 97.3
|Mar sun = 141.3
|Apr sun = 169.8
|May sun = 189.0
|Jun sun = 206.5
|Jul sun = 213.7
|Aug sun = 226.8
|Sep sun = 193.8
|Oct sun = 118.2
|Nov sun = 85.8
|Dec sun = 76.1
|year sun = 1791.3
|source 1 = [[Meteo France]]<ref name=MFclimat1>{{cite web
| url = http://www.meteofrance.com/climat/france/station/44020001/normales
| title = Données climatiques de la station de Nantes
| publisher = Meteo France
| language = French
| accessdate = December 10, 2014}}</ref><ref name=MFclimat2>{{cite web
| url = http://www.meteofrance.com/climat/france/pays-de-la-loire/regi52/normales
| title = Climat Pays de la Loire
| publisher = Meteo France
| language = French
| accessdate = December 10, 2014}}</ref>
|source 2 = Infoclimat.fr (humidity, snowy days 1961–1990)<ref name=Infoclimat>{{cite web
| url = http://www.infoclimat.fr/climatologie-07222-nantes-atlantique.html
| title = Normes et records 1961-1990: Nantes-Atlantique (44) - altitude 26m
| language = French
| publisher = Infoclimat
| accessdate = December 10, 2014}}</ref>
|date=December 2011
}}
</div>
 
== Historia ==
Administrazio autonomoko portua da. Hidrokarburoak, petrolio findugabea eta findua, sufrea, porlana, banana, azukrea eta lantzeko zura sartzen dira, batez ere. Portuko merkataritzarekin oso lotua dago hango industria. Industrian, metalurgiak eta ontzigintzak dute garrantzirik handiena. Batez ere, trenetako eta hegazkinetako piezak, ontzietako eta nekazaritzako makinak, etxe-barruko elektrizitate-tresnak eta diesel motorrak egiten dira, metalurgian; elikagai-industrian, arrain-kontserbak eta azukre-finketa egiten da.
=== Sorrera ===
''Namnetes'' leinu galiarrak herri bat sortu zuten. K.a. 56 urtean [[Erromatar Inperioa|erromatarrek]] konkistatu zuten eta ''Condevincum'' izena eman zioten baina III mendean ''Portus Namnetum'' izen berria jaso zuen. Garai horretan harresi bat eraiki zuen saxoien balizko inbasioei aurre egiteko. IV mendean kristautasuna iritsi zen.
 
=== Erdi Aroa ===
Erromatarren Inperioa erortzerakoan hiria [[Klovis I.a]] errege [[Frankoak|frankoaren]] kontrolpean gelditu zen. Hurrengo mendeetan bretoiek Armorika eskuratzeko garrantzizkoa izan zen eta [[Karlomango]]ren garaian "Bretainiako markaren" hiriburu bihurtu zen.
 
Hurrengo mendeetan Bretainiako hiri nagusia izaten jarraitu zuen, [[Rennes]]ekin batera. Bien arteko lehiak gogorra sortu zen eta 1551. urtean Britainiako legebiltzarra osatzea erabaki zenean Rennesen finkatu zuten legebiltzarraren egoitza. Aurrez, 1532an Frantzia eta Bretainiaren arteko lotura gertatu zen eta hiriak garapen ekonomiko handia izan zuen, mende bakarrean populazioa bikoizteraino. Nantesko kaiak ere zeresan handia izan zuen garapen ekonomiko honetan, 2.000 itsasontzik ardoa esportatu eta gatza eta bakailoa inportatzen baitzuten.
 
=== Nantesko ediktua ===
{{sakontzeko|Nantesko ediktua}}
[[1598]]ko [[apirilaren 13]]an, [[Henrike III.a Nafarroakoa]] Frantziako erregeak [[erlijio-gerrak]] eteteko asmoz zabaldu zuen agindu-multzoa. Ediktu horretan, gainerako herritarrek zituzten eskubide berberak ezagutzen zitzaizkien higanotei, haien erlijioaren arabera jokatzeko askatasuna eta politika-karguetarako hautatuak izateko edo epaile-lanetan aritzeko eskubidea. Ehun bat hiri uzten zitzaizkien, gainera, babeslekua izan zezaten. Ediktu hori indarrik gabe utzi zuen [[1685]]ean [[Luis XIV.a Frantziakoa|Luis XIV.ak]], eta [[higanot]]ek erlijio katolikoa onetsi edo atzerrira (200.000) joan behar izan zuten.
 
=== XVIII eta XIX mendeak ===
XVIII mendean esklaboen trafikoarekin hasi zen eta Nantesen ekonomiak loraldi berria ezagutu zuen. Jarduera hau 1818an legezkanpokoa bihurtu bazen ere aurrera jarraitu zuen, hurrengo 13 urtetan 305 espedizio antolatu baitziren. 1851 urtean trenbidea iritsi zen eta honek industrializazioa karri zuen Nantesera.
 
=== XX mendea ===
1940 urtean alemaniarrek hiria okupatu zuten. 1943an amerikarrek bonbakatu zuten eta 1500 pertsona hil zituzten erasoetan. 1944an beraiek izan ziren hiria askatu zutenak.
 
1970 hamarkadan Nantesko kaia itsasaldera eraman zuten, [[Saint-Nazaire]] hirira eta hurrengo 20 urteetan Nantes zerbitzuen hiri bilakatu zen. 2003an "Frantziako hiri berdeena" aukeratu zuten eta 2004an "Europako hiri bizigarriena" izendatu zuen ''Time'' aldizkariak.
== Auzoak ==
{| class="wikitable"
83 ⟶ 258 lerroa:
|}
 
== Artea eta ondareaEkonomia ==
Administrazio autonomoko portua da. Hidrokarburoak, petrolio findugabea eta findua, sufrea, porlana, banana, azukrea eta lantzeko zura sartzen dira, batez ere. Portuko merkataritzarekin oso lotua dago hango industria. Industrian, metalurgiak eta ontzigintzak dute garrantzirik handiena. Batez ere, trenetako eta hegazkinetako piezak, ontzietako eta nekazaritzako makinak, etxe-barruko elektrizitate-tresnak eta diesel motorrak egiten dira, metalurgian; elikagai-industrian, arrain-kontserbak eta azukre-finketa egiten da.
[[Fitxategi:Cathedral nantes.jpg|thumb|left|alt=|Nantesko katedrala]]
Hirian dauden eraikinik ikusgarrienak hauek dira: gotiko eta Errenazimentu garaiko gaztelua —Bretainiako Frantzisko II.ak XV. mendearen erdialdean egina, eta gaur herri-artearen, apainketa-artearen eta itsasoaren museo bihurtua—, San Petri eta San Pauloren katedrala —1434-1893 bitartean egina eta berritua—, Ama Sortzez Garbiaren eliza —XV. mendekoa— eta udaletxea —XVII. mendekoa—.
 
== Historia ==
{{sakontzeko|Nantesko ediktua}}
[[1598]]ko [[apirilaren 13]]an, [[Henrike III.a Nafarroakoa]] Frantziako erregeak [[erlijio-gerrak]] eteteko asmoz zabaldu zuen agindu-multzoa. Ediktu horretan, gainerako herritarrek zituzten eskubide berberak ezagutzen zitzaizkien higanotei, haien erlijioaren arabera jokatzeko askatasuna eta politika-karguetarako hautatuak izateko edo epaile-lanetan aritzeko eskubidea. Ehun bat hiri uzten zitzaizkien, gainera, babeslekua izan zezaten. Ediktu hori indarrik gabe utzi zuen [[1685]]ean [[Luis XIV.a Frantziakoa|Luis XIV.ak]], eta [[higanot]]ek erlijio katolikoa onetsi edo atzerrira (200.000) joan behar izan zuten.
 
== Ikustekoak ==
* [[Bretainiako dukeen gaztelua]]
 
== Kirolak ==
* [[FC Nantes]], hiriko [[futbol]]-talde nagusia.
 
== Hezkuntza ==
103 ⟶ 267 lerroa:
* ISEG Marketing & Communication School
* ISEFAC Bachelor
 
== Kirolak ==
* [[FC Nantes]], hiriko [[futbol]]-talde nagusia. Frantziako 8 Liga eta 3 Kopa irabazi ditu eta [[UEFAko Txapeldunen Liga|Europako Kopako]] finalerdiak jkatu zituen 1996an.
 
== Ondasun nabarmenak ==
* [[Bretainiako dukeen gaztelua]]: Bretainiako Frantzisko II.ak XV. mendearen erdialdean egina, eta gaur herri-artearen, apainketa-artearen eta itsasoaren museo bihurtua.
* [[Nantesko katedrala|San Petri eta San Pauloren katedrala]]
* Ama Sortzez Garbiaren eliza (XV mendekoa)
* Nantesko udaletxea (XVII mendekoa)
<gallery>
Irudi:Ile de Nantes.JPG|[[Nantesko uhartea]].
Irudi:Nantes, Château des Ducs de Bretagne.jpg|[[Bretainiako dukeen gaztelua]].
Irudi:Cathédrale Saint-Pierre de Nantes - façade.jpg|[[Nantesko katedrala]].
Irudi:Nantes - église Notre-Dame-de-Bon-Port (03).JPG|Notre-Dame-de-Bon-Port.
Irudi:Nantes - Hotel de ville 02.jpg|Udaletxea.
Irudi:Immeubles 3, 5 rue Bossuet - Nantes.jpg|Egurrezko etxeak alde zaharrean.
Irudi:Tour Bretagne (2).jpg|Bretainiako dorrea, Frantziako etxeorratz altuenetakoa.
Irudi:Nantes passage pommeraye.JPG|Pommeraye pasabidea.
Irudi:LU Nantes 3.JPG|LU eraikina.
Irudi:Théâtre Graslin - Place Graslin, Nantes.jpg|[[Graslin antzokia]].
Irudi:Nantes - bourse (03).JPG|Burtsaren eraikina.
Irudi:Museum Histoire Naturelle Nantes.JPG|Historia Naturalaren museoa.
Irudi:Musée Jules Verne.jpg|Julio Verneren museoa.
</gallery>
 
== Hiri senidetuak ==